IM Vittorio Gregotti (1927-2020)
Beeld João Carvalho

IM Vittorio Gregotti (1927-2020)

Door Harm Tilman - Afgelopen weekeinde overleed de Italiaanse architect Vittorio Gregotti aan een zware longontsteking, een gevolg van een besmetting met het coronavirus.

Vittorio Gregotti werd in 1927 geboren in Novara (in de provincie Piemonte) en studeerde architectuur aan de Polytechnische Universiteit van Milaan. Na zijn afstuderen trad hij in 1953 toe tot de redactie van het tijdschrift Casabella, dat in die jaren onder leiding stond van Ernesto N. Rogers, een architect die hij zijn leven lang is blijven beschouwen als zijn leermeester. Weer een jaar later startte hij met twee collega’s een architectenbureau dat zich vooral onderscheidde met woningbouw in de neoliberty stijl.

Grote schaal

In de jaren zestig sloeg Gregotti zijn vleugels verder uit. In 1963 nam hij deel aan de literaire Gruppo 63, sloot hij vriendschap met kunstenaars als Umberto Eco, Luciano Berio en Elio Vittorini en ontwikkelde hij een belangstelling voor grote geometrische vormen. In 1966 publiceerde hij het boek ‘Il territoria dell’architettura’ waarin hij zijn belangstelling voor de grote schaal verder uitwerkte door aandacht te besteden aan het platteland en grote territoriale interventies in het landschap.

Megastructuren in het landschap

In deze jaren begin hij naam te maken met ontwerpen voor grote megastructuren in het landschap, waaronder de Universiteit van Palermo en de Universiteit van Calabria, maar ook de Zen-wijk van Palermo met zijn spel van licht en schaduw. In deze periode kende hij tal van professionele teleurstellingen. De Zen wijk bestempelde hij bijvoorbeeld als ‘een goed project dat echter niet is uitgevoerd zoals het was bedoeld.’

Gregotti Associati, Campus voor de Universiteit van Calabrië, 1974

Stedelijke projecten

In de jaren tachtig verschuift zijn werk naar de stad en realiseert hij met zijn Studio Gregotti e Associati (1974) tal van stedelijke projecten die wellicht tot het hoogtepunt van zijn werk behoren. Tot de bekendste daarvan behoren het Olympisch stadion van Barcelona, maar ook de voetbalstadions van Nîmes en Genua, ​​het fameuze stadsplan van Turijn en het culturele centrum Belém in Lissabon, een groot complex van zandsteen waarin de meest uiteenlopende culturele functies zijn ondergebracht.

Vittorio Gregotti, Stadio Luigi Ferraris, Genova Beeld Gabriel Rinaldi

Transformatie verlaten industrieterrein

Ronduit uitdagend was het ontwerp waarmee hij in 1986 in Milaan de prijsvraag Progetto Bicocca won.Het betrof de transformatie van een uitgestrekt, verlaten industrieterrein in de noordoostelijke periferie van Milaan met grootschalige infrastructurele voorzieningen.

Gregotto Associati, Progetto Bicocca, Milaan 1986

Pleitbezorger architectonisch debat

Gregotti zat meer dan zestig jaar in het vak, een periode waarin onder zijn verantwoordelijkheid meer dan 1600 projecten tot stand kwamen. Tegelijkertijd was hij een onvermoeibare pleitbezorger van het architectonische debat. Dat trad onder meer aan het licht in de jaren dat hij zelf hoofdredacteur was van het tijdschrift Casabella (tussen 1982 en 1995).

Gregotti Associatie, Sestiere di Cannaregio, Venetië

Architect als zakenman

Drie jaar geleden, op 89 jarige leeftijd sloot Gregotti zijn bureau. Hij deed dat omdat volgens hem niemand "zich meer interesseerde voor architectuur". Deze uitspraak markeert dat Gregotti grote moeite had met de toenemende rol van de markt in het architectonische ontwerp en de opkomst van de architect als zakenman, maar ze laat onverlet dat hij aan de Italiaanse en internationale architectuur een onmiskenbaar grote bijdrage heeft geleverd.

Lees ook

Harm Tilman (1954, Rotterdam) is auteur, docent, moderator en zelfstandig redacteur op het gebied van architectuur en stedenbouw. Tot 2021 was Harm hoofdredacteur van het de Architect. Daarvoor werkte hij o.a. als coördinator en docent stedenbouwkunde aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam.