Met de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen is er weinig kans op een klimaatrevolutie vanuit Den Haag. De echte verandering vindt elders plaats. Terwijl de politiek blijft steggelen over haalbaarheid, rekenen architecten, wooncorporaties en beleggers al aan de toekomst. Zo lanceerde MVRDV onlangs gratis software die de materiaal gebonden CO2-uitstoot van bouwprojecten berekent.
Ard Hoksbergen kreeg de opgave een school te ontwerpen die niet op een school lijkt. Zonder gangen, kluisjes en lokalen. Xplore geeft onderwijs volgens het agora-model (Grieks voor marktplein). Leerlingen zitten niet in klassen, maar in deelscholen en coachgroepen. Elke groep heeft zijn eigen ruimte met schuifwanden naar de ruimtes van andere groepen.
'Alleen door verantwoordelijkheid te nemen en goed na te denken, kan de beroepsgroep weer relevant worden.' Robert Winkel heeft weinig op met collega's die klagen over hun gebrek aan invloed. Volgens hem is de architectuur haar relevantie vooral zelf kwijtgeraakt, uit gemakzucht. 'Houd op met zeuren over regels en leer ermee te werken.'
Op woensdag 12 november organiseert de Architect weer een nieuwe avond in Pakhuis de Zwijger waarin we de printeditie tot leven brengen. Dit keer staat het thema 'schoonheid in de architectuur' centraal. Jeroen de Willigen, Marjolein van Eig, Nele de Raedt, Liesbeth Brink, Job Floris en Roberto Meyer komen spreken.
De grens van 1,5 graden opwarming uit het klimaatakkoord van Parijs is dit jaar voor het eerst overschreden. Daardoor dreigt de Nederlandse klimaatdoelstelling 'Paris Proof' een loos begrip te worden. Verrassend genoeg is het niet de politiek, maar zijn het vastgoedbeleggers die zoeken naar manieren om het overeind te houden. Want zonder norm ontbreekt elke houvast.
Nederland gold ooit als gidsland in woningbouw, geroemd om haar vakmanschap en sociale ambitie. Maar die reputatie brokkelt af. Nieuwe woningen zijn kleiner, soberder en anoniemer, terwijl het aantal almaar moet stijgen. Wat gaat er mis - en hoe kan het beter? Hoe zorgen we ervoor dat de toekomst van de woningbouw weer menselijk, duurzaam en betekenisvol wordt?
De zorgvuldige erfgoedarchitectuur van het getransformeerde Mijnbouwkundegebouw in Delft staat niet alleen stil bij het verleden, maar duwt het gebouw ook vooruit. Zelfs helemaal naar een Paris Proof-toekomst met energielabel A++++. Zo maakt het monument deel uit van een duurzame toekomst. Het project kwam tot stand in co-creatie tussen bouwkundigen en architecten van Haskoning en Braaksma & Roos Architectenbureau.
'Een school ontwerpen die niet op een school lijkt - dat was de opdracht', zegt Ard Hoksbergen over Xplore in Amsterdam-Noord. Het is een onderwijsgebouw dat inspeelt op de moderne onderwijsvisie van het Agora-onderwijs en afrekent met de traditionele gang-met-lokalentypologie. Toch is het gebouw flexibel genoeg om in de toekomst te transformeren.
'Schoonheid is geen stijl, maar een houding,' zei Willem Jan Neutelings tijdens ARC25 Podium. Hij hield een vlijmscherpe lezing over schoonheid in de architectuur op basis van zijn essay 'Hoe reductionisme de schoonheid uitwiste' waarin hij een eeuw aan architectonische dogma's fileert — van form follows function tot less is more. Vervolgens pleitte hij voor een herwaardering van zintuiglijke, gelaagde schoonheid. Lees zijn essay of kijk zijn ARC Talk terug.
Wat betekent schoonheid in een tijd van crisis, angst en prestatiedwang? In haar lezing op het ARC25 Podium riep Saar Meganck op tot hernieuwde scherpte in het gesprek over schoonheid. Niet als vrijblijvende esthetiek, maar als vorm van verzet tegen de verschraling van het vak. Ze introduceerde twee treffende begrippen - discoursgezelligheid en regelgevende gezelligheid - als waarschuwing voor architecten die te comfortabel of te volgzaam zijn geworden. Bekijk haar ARC Talk terug of lees het transcript.
Job Floris, architect en medeoprichter van het Rotterdamse bureau Monadnock, houdt het vizier graag breed. Zijn werk laat zien dat het mogelijk is om vrij van opgelegde restricties een eigen stijl te ontwikkelen geïnspireerd op regionale of historische bouwstijlen én persoonlijke voorkeuren.
Heel even had de jury van de ARC25 Renovatie en Transformatie Award stilgestaan bij de vier nieuwe entrees van twee flatgebouwen uit de jaren tachtig in Vlaardingen. 'Elegant', noemde juryvoorzitter Jan Peter Wingender ze. De juryleden keken geboeid naar de foto's en tekeningen, ingestuurd door hp architecten. Toch besloten ze door te gaan naar het volgende project - deze aanbouwtjes waren te klein om als kanshebbers door te gaan. Ik besloot er wel naartoe te gaan.
GesponsordHet nieuwe gezondheidscentrum in Nijmegen moest voor bezoekers een veilige thuishaven worden, waarin esthetiek, techniek en menselijkheid één geheel vormen. Architectenbureau De Twee Snoeken werd samen met gevelbouwer Haro Aluminium onthuld als winnaar van de Reynaers Projectprijs 2025 voor hun bijdrage aan GGD Gelderland-Zuid. Dat project kreeg de meeste stemmen van het publiek.
GesponsordDe woningopgave vraagt architecten om anders te denken: sneller schakelen, circulair werken en tóch een herkenbare handtekening zetten. Circle Living biedt een modulair woonconcept waarin ontwerpvrijheid en standaardisatie elkaar versterken. 'Een herbruikbare basis met losmaakbare afbouw, die je per locatie en doelgroep vormt en later zonder problemen aanpast.'
GesponsordHet Nederlands-Oekraïense bedrijf WoodMart wordt geleid door Mart, zijn vrouw Natali en hun vriend en zakenpartner Wick. Al 17 jaar wordt er een Europees assortiment gevelbekleding en buitenvloeren geproduceerd van premium kwaliteit — oorspronkelijk in Oekraïne, inmiddels vooral in Polen. Wat begon als maatwerkmateriaal voor hun eigen projecten, is uitgegroeid tot een breed en gecertificeerd Woodfibre-assortiment met een eigenzinnig verhaal.
GesponsordIn het voorjaar van 2025 werd in Hellendoorn een bijzonder project opgeleverd: 15 volledig biobased flexwoningen. Dit innovatieve project kwam tot stand door een samenwerking tussen de gemeente Hellendoorn, woningcorporatie Reggewoon en BouwNovum. De woningen combineren duurzame materialen met Duco-systemen voor optimaal wooncomfort met minimale milieuimpact.
GesponsordEr wordt regelmatig gediscussieerd over de verschillende bouwsystemen. Wat dan het beste systeem lijkt wordt vooral bepaald door de beeldvorming die vanuit de media is ontstaan of wat men graag zou willen. Alles helemaal kant en klaar uit de fabriek laten rollen lijkt zo'n mooie visie. Geen handjes op de bouw, snelheid en geen weersinvloeden. Zo creëer je een ideaal beeld van kant-en-klare prefabricage in de fabriek en een bijbehorende veronderstelling dat dit beter en goedkoper is. Maar is dit wel zo?
GesponsordSuccesvolle architectuur vraagt om samenwerking met de juiste partners. MVSA's Notting Hill in Hoofddorp laat zien hoe innovatieve steenstrips van MBI leiden tot een kwalitatief hoogwaardig gebouw.
In Maastricht transformeerde Architectenbureau ZOETMULDER een herenhuis waarbij het historische karakter van de woning is behouden, terwijl de indeling en het materiaalgebruik zijn aangepast aan moderne woonwensen. De architecten baseerden het ontwerp op het dagelijks leven van de bewoners. De voorgevel bleef ongewijzigd om het straatbeeld te respecteren, terwijl de achtergevel en uitbouwen zijn uitgevoerd in biobased materialen zoals thermisch gemodificeerd hout en hennepisolatie.
Het Streek Lyceum in Ede heeft een nieuw schoolgebouw dat ontmoeting, gezondheid en verbinding centraal stelt. De ruime aula vormt het hart van de school en is ontworpen als ontmoetingsplek voor leerlingen, medewerkers en buurtbewoners. Het ontwerp, van Atelier van Berlo en Ector Hoogstad Architecten, is afgestemd op zowel het onderwijs als de omgeving, waarbij de ligging tussen woonwijk en de Kenniscampus een logische overgang vormt.
Het Pantheon in Rome is een plek die je bijblijft. Bijna tweeduizend jaar oud met een legendarisch betonnen koepeldak. Al meerdere keren wandelde ik van het voorplein, via het woud van Korinthische zuilen naar de rotunda. In deze ronde ruimte restte het ademloos gadeslaan van het zonlicht dat door de opening bovenin als een kolom van licht de ruimte in viel. De wijze waarop de Romeinen de natuur vingen in een perfecte vorm, staat in mijn geheugen gegrift. Ik las ooit ergens dat deze sublieme ruimtelijke ervaring de jonge Philip Johnson ertoe bracht om later zelf architect te worden.
'Het zou goed zijn om collectief te stoppen met het ophemelen van de Belgische prijsvraagcultuur', reageerde Gert Kwekkeboom via Instagram op mijn column van een maand geleden. Hierin schreef ik dat er bij onze zuiderburen meer ruimte is voor experiment en aandacht voor goed opdrachtgeverschap, mede dankzij de ontwerpprijsvragen die de Vlaams Bouwmeester organiseert.
Architectuur draait niet alleen om muren maar om levensvormen. Deze drie recente projecten tonen dat gebouwen vandaag steeds meer ademen, voelen en herinneren. Niet letterlijk, maar in de manier waarop ze zich verankeren in hun omgeving: ecologisch, cultureel en emotioneel.
Is duurzaam bouwen een kwestie van radicaal hergebruik? Van een nieuwe manier van aanbesteden? Of van snelheid en opschalen?
