Michael Sorkin overlijdt na besmetting met corona virus

Michael Sorkin overlijdt na besmetting met corona virus

Door Harm Tilman - Criticus en architect Michael Sorkin overleed afgelopen vrijdag in een overvol New Yorks ziekenhuis, nadat hij was besmet geraakt met het Corona virus. Het is ronduit wrang dat een pleitbezorger van de rijkdom van het stedelijk leven komt te overlijden door de verspreiding van een virus dat het geloof in de kracht van dichtheid opschort.

Sorkin werd geboren in 1948 en studeerde in 1974 af aan het MIT. Tien jaar later zette hij in New York de Michael Sorkin Studio op. In 2005 volgde Terreform, een stichting voor het verrichten van stedelijk onderzoek. Sorkin is na Vittorio Gregotti de tweede architect die we kennen, die aan het virus is overleden.

Groene stedenbouw

Sorkin zag de stad als ‘raw space’. In zijn visie zouden de blokken transformeren tot verticale boerderijen en kassen, met daken die worden bedekt door tuinderijen en door zonnepanelen voor de opwekking van energie. Zijn ideeën voor groene stedenbouw zijn sterk beïnvloed door Lewis Mumford. Beiden streefden naar een stad die verdicht is, gebruik maakt van schone energie en meer ruimte aan groen dan auto’s biedt.

Michael Sorking Studio, Greenfill Housing, New York City 2019

Positieve effecten architectuur

Behalve architect en stedenbouwkundige was Sorkin nog zo veel meer. Maar verreweg de meeste mensen zullen hem kennen vanwege zijn boeken en kritieken. Sorkin zag het als zijn rol om de positieve effecten van architectuur op de samenleving bloot te leggen en bredere bekendheid te geven. Op de vraag wat architectonisch geluk inhoudt, antwoordde hij: ‘The good transmuted into the beautiful.’

Michael Sorking Studio, Greenfill Housing, New York City 2019

Top drie

Sorkin schreef honderden kritieken en minstens twintig boeken. Op mijn top drie prijken drie titels: 'Exquisite Corps', 'Variations on a Theme Park' en 'Twenty Minutes in Manhattan'.

Activistische stukken

Zijn kritieken voor de 'Village Voice' uit de jaren tachtig (zijn beste) zijn gebundeld in het boek ‘Exquisite Corps’. De verhalen variëren van kritieken op Philip Johnson en de manier waarop die het idee voor de tentoonstelling Deconstructivist Architecture jatte en uitbaatte, tot activistische stukken over stedelijke ontwikkelingen in New York en de wijze waarop daar in luchtrechten werd gehandeld. Ook vestigde hij in zijn kritieken de aandacht op tot dan onbekende architecten.

Copyright-stedenbouw

‘Variations of a Theme Park’ is een verzameling essays over de stedenbouw van de jaren tachtig en negentig. Een stedenbouw gemarkeerd door megamalls, corporate enclaves, grootschalige stedelijke projecten, gentrified zones en pseudo-historische marktplaatsen. Sorkin schreef naast de inleiding, het verhaal ‘See you in Disneyland’. Hij rekende deze pretparken tot de eerste stedelijke omgevingen waar copyright op wordt geheven en voorspelde dat vele zouden volgen. Om zijn argument kracht bij te zetten plaatste hij bij dit verhaal een rechtenvrije foto van de lucht boven Disneyland.

Wandelingen door Manhattan

In 2009 verscheen Twenty Minutes in Manhattan, een bundeling van zijn wandelingen door New York. Iedere tocht van huis naar werk in Lower Manhattan vormde het startpunt voor een beschouwing over steden in het algemeen of New York in het bijzonder.

Wat je als architect moet weten

Sorkin was een scherpe criticus, misschien wel een van de beste van zijn tijd. Zijn lijst van ‘250 dingen die een architect moet weten’, zou bij iedere ontwerper aan de muur kunnen hangen. Weet wat een opdrachtgever wil, maar weet ook wat deze denkt te willen en waaraan hij behoefte heeft. Ook adviseert hij je wat de opdrachtgever zich kan permitteren af te wegen tegen wat de planeet aan kan.

Weten hoe je een baksteen metselt

De lijst is disparaat, zo moet je weten hoe je een raam opent maar ook de diameter van de aarde kennen. Ken de isolerende eigenschappen van glas, maar weet ook hoe je een baksteen metselt. Weet het nodige af van Rachel Carson en Freud, maar ook van Michel de Klerk, Alvar Alto en Lina Bo Bardoi. En een architect weet natuurlijk ook waar het noorden en het zuiden liggen.

Michael Sorkin Studio, masterplan Archipelago Anxin, 2018

Dromen van rechtvaardigheid en duurzaamheid

Het is de architect Sorkin ten voeten uit. In al zijn werk bleef hij ver weg van mega-ontwikkelaars en postmodernisme en joeg zijn leven lang dromen na die je tot de kern van de moderne stedenbouw kunt rekenen. Hij streed voor sociale rechtvaardigheid en duurzaamheid in het ontwerp van de stedelijke omgeving. Hij verkoos betaalbare woningbouw, duurzame nederzettingen, groene energie en rationele mobiliteit boven malls, gated communities en McMansions. Zijn overlijden is een groot verlies.

Lees ook

Harm Tilman (1954, Rotterdam) is auteur, docent, moderator en zelfstandig redacteur op het gebied van architectuur en stedenbouw. Tot 2021 was Harm hoofdredacteur van het de Architect. Daarvoor werkte hij o.a. als coördinator en docent stedenbouwkunde aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam.