Hoe ziet de toekomst van onze steden eruit? Deze boekenlijst brengt zeven titels samen die elk op hun eigen manier laten zien hoe ontwerp, activisme en verbeelding de gebouwde wereld ingrijpend kunnen transformeren. Van protestarchitectuur tot groene revoluties, van vrouwen die wereldwijd steden opnieuw vormgeven tot een hernieuwd gesprek over schoonheid: deze boeken zijn een must voor iedereen met een liefde voor de stad.
Het duurzame wereldwonder waarvoor platform Shift een ontwerpprijsvraag startte, komt in de nieuwe Rotterdamse wijk Waterkant. Het iconische pand van 240 miljoen euro moet jaarlijks een miljoen bezoekers trekken die verleid worden tot een duurzame leefstijl.
Voor Atelier Kempe Thill moet architectuur tijdloos zijn en zowel ecologisch als economisch hoog scoren. Ze maakten een rationeel ontwerp voor Woontoren De Vrijheid in de nieuwe Amsterdamse wijk Bajeskwartier, met naast 140 sociale huurwoningen een fietsenwinkel in de plint. Hoogbouw in hout vindt het Rotterdamse bureau onlogisch. Liever zetten ze in op compacte volumes en flexibiliteit binnen een betonnen structuur.
Een voormalige herberg langs een drukke weg in het Belgische Ronse is door Murmuur architecten herbestemd tot basisschool. Het achterste deel van de U-vorm overspant een overdekte speelplaats en sluit aan op een nieuw sanitair blok, met ruimte voor een mogelijke vierde vleugel in een latere fase. Deze opstelling creëert zichtlijnen tussen de historische voorbouw en het achterliggende landschap met het groene speelterrein.
Wat ooit een afgesloten enclave voor begijntjes was, is vandaag een open campus midden in de stad waar studenten met maquettes rondlopen. Bovenbouw architecten en David Kohn Architects gaven het historische begijnhof van Hasselt een nieuw leven, waarin architectuuronderwijs, erfgoed en publieke ruimte - mét uitkijktoren - naadloos samenkomen. Hun ontwerp is een schoolvoorbeeld van hoe herbestemming niet alleen kan bewaren, maar ook kan verbinden.
Op de Vitra Campus in Weil am Rhein, Duitsland, slingert een pad van aarde en staal door het landschap. Tijdens mijn bezoek word ik begeleid door zachte gongklanken. Het Doshi Retreat, het eerste project van Pritzker Prize-winnaar Balkrishna Doshi buiten India én zijn laatste ontwerp, roept een bijna fysieke verstilling op. Naast het precieze minimalisme van Tadao Ando lijkt dit organische, spiralende bouwwerk te ademen. Het resultaat: een stille dialoog tussen twee architectonische meesters.
In Wenen staat een van de meest ambitieuze verduurzamingsprojecten van Europa op stapel. Woonpark Alterlaa, een icoon van de sociale woningbouw uit de jaren zeventig, wordt volledig fossielvrij door slim te moderniseren. Doorslaggevende factor: privatisering heeft nooit plaatsgevonden. Wat ooit begon als een sociale utopie van architect Harry Glück - betaalbaar wonen met zwembad en sauna - groeit nu uit tot een blauwdruk voor de klimaatneutrale stad van de toekomst.
Eind jaren zestig keerde Willem Sandberg zich tegen de toenemende steriliteit in musea. Als directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam plaatste hij kamerplanten tussen de Mondriaans. Zo werd het museum geen tempel, maar een huiselijke plek waar kunst en publiek elkaar ongedwongen ontmoetten. Zestig jaar later, nu onze wereld steeds meer clean en af lijkt, is zijn gebaar verrassend actueel.
Job Roos werkt als pionier in herbestemming en duurzame transformatie vanuit Braaksma & Roos Architectenbureau aan iconische projecten zoals het Gemeentemuseum in Den Haag, het Bouwkundegebouw in Delft en de Lochal in Tilburg - en recent de transformatie van het Mijnbouwkundegebouw in Delft. 'Duurzaamheid begint niet bij labels of certificaten, maar bij liefde en zorg voor wat er al is.'
Bouwen zonder de planeet te belasten, Mei architects & planners bewijst met Sawa dat het kan. Door zich te concentreren op de grootste materiaalstromen, de constructie en de vloeren, wist het bureau de CO2-uitstoot drastisch te verlagen. Wat begon als een rekenkundige oefening, groeide uit tot een architectonisch statement dat de toekomst van de bouw opnieuw definieert.
Iedereen wil met hout bouwen - tot het over geld, regels en brandveiligheid gaat. Pioniers laten zien wat er wél kan: betaalbare houtbouw, slim geprefabriceerd en esthetisch overtuigend. Samenwerking blijkt het sleutelwoord: tussen architecten, bouwers en leveranciers - en tussen hout, staal en beton. De toekomst is hybride, zo tonen projecten van Mei architecten, Powerhouse Compagny, MaMa Pioneers, Marc Koehler Associates, The Urban Woods, Finch Buildings en architectenbureau Faro.
Het IKEC de Zevensprong in Hoorn, ontworpen door KRFT, is niet alleen een doordacht en kindvriendelijk ontwerp, maar ook een Paris Proof schoolgebouw. Met een prefab houten constructie en dampopen gevels met bamboe bekleding zet het bureau een nieuwe standaard voor toekomstgerichte scholenbouw op basis van biobased materialen.
GesponsordDe verduurzaming van het Rijksmonumentale warenhuis aan de Dam 1 in Amsterdam - sinds de opening onafgebroken in gebruik door de Bijenkorf - vroeg om precisie in keuzes, planning en uitvoering. De historische gevelopeningen moesten behouden blijven, terwijl de energieprestatie sterk werd verbeterd.
GesponsordDe stad Lokeren (BE) heeft onlangs het nieuwe zwembad 'Durmehal' geopend. Het voormalige Durmebad is gesloopt, waarna op dezelfde locatie een volledig nieuw zwembadcomplex is gerealiseerd. Voor dit project heeft Aliplast de aluminium kozijnen en vliesgevels geleverd.
GesponsordNa vier jaar ontwerpen, engineeren en bouwen is de gerenoveerde Klimatenkas van de Hortus Botanicus Amsterdam officieel geopend door burgemeester Femke Halsema. De iconische kas van 1.600 m² was nog maar 31 jaar oud, maar dringend toe aan vernieuwing.
GesponsordExtreem weer is al lang geen uitzondering meer - het is de nieuwe norm. Architecten en aannemers zoeken daarom naar robuuste oplossingen die langdurige bescherming bieden. De DELTA®-EXXTREM folie biedt die bescherming voor dak én gevel, zelfs onder de zwaarste omstandigheden.
GesponsordHet nieuwe gezondheidscentrum in Nijmegen moest voor bezoekers een veilige thuishaven worden, waarin esthetiek, techniek en menselijkheid één geheel vormen. Architectenbureau De Twee Snoeken werd samen met gevelbouwer Haro Aluminium onthuld als winnaar van de Reynaers Projectprijs 2025 voor hun bijdrage aan GGD Gelderland-Zuid. Dat project kreeg de meeste stemmen van het publiek.
GesponsordDe woningopgave vraagt architecten om anders te denken: sneller schakelen, circulair werken en tóch een herkenbare handtekening zetten. Circle Living biedt een modulair woonconcept waarin ontwerpvrijheid en standaardisatie elkaar versterken. 'Een herbruikbare basis met losmaakbare afbouw, die je per locatie en doelgroep vormt en later zonder problemen aanpast.'
In het Utrechtse Bosch en Duin is een bungalow uit de jaren vijftig verbouwd tot een moderne villa die het oorspronkelijke karakter behoudt en beter aansluit op de omliggende natuur. Architectenbureau Superuse onderzocht eerst of sloop nodig was, maar dankzij de stevige fundering en draagmuren bleek renovatie de meest logische keuze.
In de Belgische Ardennen is Woodstock opgeleverd, een zelfvoorzienend en afgezonderd woonhuis. Het project is ontworpen door BC architects & studies & materials en weerspiegelt hun visie op bouwen als leerproces binnen de overgang naar een regeneratieve en post-koolstof bouwcultuur. Het huis functioneert als een proefproject waarin wordt onderzocht hoe architectuur kan bijdragen aan systeemverandering.
Gemeente Dordrecht
Gemeente Dordrecht
Zuider Vastgoed
Terwijl de maatschappelijke opgaven zich opstapelen, hapert de Nederlandse overheid. Hierdoor ontstaat er ruimte voor private partijen. Hoera? Of juist niet?
Duurzaamheid is meer dan technologie - het is een houding. Deze drie verhalen illustreren hoe de toekomst van architectuur niet ligt in nieuwbouw, maar in het zorgzaam doorbouwen op het bestaande.
Weet jij nog welk bureau onlangs drie nieuwe partners verwelkomde? Of wie zei: 'We bouwen voor de sloop'? En waar vind je de duurzaamste transformatie van Europa?
Er is nog veel onduidelijk als het gaat om het rekenen met materiaalgebonden CO2 en toch is het steeds belangrijker. Veel architecten trekken de opslag van CO2 in houten constructies af van de totale materiaalgebonden emissie van het project. Dat is begrijpelijk en verleidelijk, aldus Oscar Vos, architect en partner bij KRFT. Maar het is de vraag of het redelijk is.
