Er is nog veel onduidelijk als het gaat om het rekenen met materiaalgebonden CO2 en toch is het steeds belangrijker. Veel architecten trekken de opslag van CO2 in houten constructies af van de totale materiaalgebonden emissie van het project. Dat is begrijpelijk en verleidelijk, aldus Oscar Vos, architect en partner bij KRFT. Maar het is de vraag of het redelijk is.
'Ik ben een relatief jonge vrouw met een buitenlandse achtergrond. Ik moet tien keer harder werken, en tien keer meer laten zien om te overtuigen', aldus Mira Nekova van Time to Access. Michelle Gulickx interviewde haar voor onze rubriek Mevr. De Architect. Sinds haar nominatie voor de ARC21 Jong Talent Award staat ze op mijn radar.
Twee recent verschenen rapporten houden de architectuursector een spiegel voor. Het EquiLibre-onderzoek brengt de schrijnende werkomstandigheden van Vlaamse architecten in beeld: hoge werkdruk, lage lonen en een scheef evenwicht tussen verantwoordelijkheid en vergoeding. Het onderzoek Build It Together (RIBA/Fawcett Society) legt de diepgewortelde patronen van seksisme en uitsluiting in de Britse architectuursector bloot. Evelien Pieters - oprichter van het Belgische PAF, Platform voor Architectuur & Feminisme - leest de cijfers als één verhaal dat niet gaat over individuen die falen, maar over een cultuur die nog steeds uitsluit.
Een Duitse architect, geboren in een modernistisch nest, die geïnspireerd door Frei Otto in Mekka 250 zelf-ontvouwende parasols op het plein van de Profeetmoskee in Medina ontwerpt. Dat is het levensverhaal van de architect Mahmoud Bodo Rasch (1943). Hoewel hij in Europa onbekend is, gelden zijn bouwwerken in de islamitische wereld als iconisch. De tentoonstelling 'Van Bauhaus naar Mekka' in Design Museum Den Bosch belicht het werk van deze visionaire ontwerper.
Het IKEC de Zevensprong in Hoorn, ontworpen door KRFT, is niet alleen een doordacht en kindvriendelijk ontwerp, maar ook een Paris Proof schoolgebouw. Met een prefab houten constructie en dampopen gevels met bamboe bekleding zet het bureau een nieuwe standaard voor toekomstgerichte scholenbouw op basis van biobased materialen.
Mira Nekova is wars van het beeld van de architect als solist. Haar bureau Time to Access werkt met open processen - met bewoners, coöperaties en ontwerpers aan tafel. Zoals in het project De Nieuwe Meent in Amsterdam: kleurrijk, democratisch en eigenzinnig. 'Het is niet mijn missie om activistisch te zijn, maar ik merk dat het heel vaak nodig is.'
'Alleen door verantwoordelijkheid te nemen en goed na te denken, kan de beroepsgroep weer relevant worden.' Robert Winkel heeft weinig op met collega's die klagen over hun gebrek aan invloed. Volgens hem is de architectuur haar relevantie vooral zelf kwijtgeraakt, uit gemakzucht. 'Houd op met zeuren over regels en leer ermee te werken.'
Tijd speelt een belangrijke rol in de ontwerpen van Studio Verter. Van de tijdelijkheid van een tentoonstellingsontwerp tot het bouwen van een huis volgens het ritme van de natuur. Afwisselen tussen snel en traag, dat boeit de oprichters Claudio Saccucci en Roxane van Hoof: 'Traagheid vinden wij waardevol, en tegelijk missen we dat vandaag de dag vaak in de architectuur.'
Met de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen is er weinig kans op een klimaatrevolutie vanuit Den Haag. De echte verandering vindt elders plaats. Terwijl de politiek blijft steggelen over haalbaarheid, rekenen architecten, wooncorporaties en beleggers al aan de toekomst. Zo lanceerde MVRDV onlangs gratis software die de materiaal gebonden CO2-uitstoot van bouwprojecten berekent.
De grens van 1,5 graden opwarming uit het klimaatakkoord van Parijs is dit jaar voor het eerst overschreden. Daardoor dreigt de Nederlandse klimaatdoelstelling 'Paris Proof' een loos begrip te worden. Verrassend genoeg is het niet de politiek, maar zijn het vastgoedbeleggers die zoeken naar manieren om het overeind te houden. Want zonder norm ontbreekt elke houvast.
Architect Aldo Vos, mededirecteur bij Broekbakema, werkt al meer dan twintig jaar bij een van de oudste bureaus van Nederland. Zijn werk beweegt zich tussen erfgoed en vernieuwing, tussen bouwen voor mensen en bouwen voor de planeet. 'Architectuur gaat over gemeenschappen,' zegt Vos in de nieuwste aflevering van de podcast 'Over Architectuur Gesproken'. 'Je moet de ziel van de opgave raken.'
De zorgvuldige erfgoedarchitectuur van het getransformeerde Mijnbouwkundegebouw in Delft staat niet alleen stil bij het verleden, maar duwt het gebouw ook vooruit. Zelfs helemaal naar een Paris Proof-toekomst met energielabel A++++. Zo maakt het monument deel uit van een duurzame toekomst. Het project kwam tot stand in co-creatie tussen bouwkundigen en architecten van Haskoning en Braaksma & Roos Architectenbureau.
GesponsordExtreem weer is al lang geen uitzondering meer - het is de nieuwe norm. Architecten en aannemers zoeken daarom naar robuuste oplossingen die langdurige bescherming bieden. De DELTA®-EXXTREM folie biedt die bescherming voor dak én gevel, zelfs onder de zwaarste omstandigheden.
GesponsordHet nieuwe gezondheidscentrum in Nijmegen moest voor bezoekers een veilige thuishaven worden, waarin esthetiek, techniek en menselijkheid één geheel vormen. Architectenbureau De Twee Snoeken werd samen met gevelbouwer Haro Aluminium onthuld als winnaar van de Reynaers Projectprijs 2025 voor hun bijdrage aan GGD Gelderland-Zuid. Dat project kreeg de meeste stemmen van het publiek.
GesponsordDe woningopgave vraagt architecten om anders te denken: sneller schakelen, circulair werken en tóch een herkenbare handtekening zetten. Circle Living biedt een modulair woonconcept waarin ontwerpvrijheid en standaardisatie elkaar versterken. 'Een herbruikbare basis met losmaakbare afbouw, die je per locatie en doelgroep vormt en later zonder problemen aanpast.'
GesponsordHet Nederlands-Oekraïense bedrijf WoodMart wordt geleid door Mart, zijn vrouw Natali en hun vriend en zakenpartner Wick. Al 17 jaar wordt er een Europees assortiment gevelbekleding en buitenvloeren geproduceerd van premium kwaliteit — oorspronkelijk in Oekraïne, inmiddels vooral in Polen. Wat begon als maatwerkmateriaal voor hun eigen projecten, is uitgegroeid tot een breed en gecertificeerd Woodfibre-assortiment met een eigenzinnig verhaal.
GesponsordIn het voorjaar van 2025 werd in Hellendoorn een bijzonder project opgeleverd: 15 volledig biobased flexwoningen. Dit innovatieve project kwam tot stand door een samenwerking tussen de gemeente Hellendoorn, woningcorporatie Reggewoon en BouwNovum. De woningen combineren duurzame materialen met Duco-systemen voor optimaal wooncomfort met minimale milieuimpact.
GesponsordEr wordt regelmatig gediscussieerd over de verschillende bouwsystemen. Wat dan het beste systeem lijkt wordt vooral bepaald door de beeldvorming die vanuit de media is ontstaan of wat men graag zou willen. Alles helemaal kant en klaar uit de fabriek laten rollen lijkt zo'n mooie visie. Geen handjes op de bouw, snelheid en geen weersinvloeden. Zo creëer je een ideaal beeld van kant-en-klare prefabricage in de fabriek en een bijbehorende veronderstelling dat dit beter en goedkoper is. Maar is dit wel zo?
De herontwikkeling van de Binckhorst in Den Haag vormt een belangrijk onderdeel van de stedelijke groei van de stad. In dit voormalige industriegebied ontstaat een nieuw woon- en werkmilieu waarin grootschalige bouw wordt gecombineerd met aandacht voor menselijke maat en identiteit. Binck City Park is ontworpen door OZ, Braaksma & Roos Architectenbureau, VMX Architects en BoschSlabbers landschapsarchitecten.
In de Achterhoek heeft Overtreders W een 100 procent biobased retraitecentrum ontworpen met twee logiesgebouwen en een eetzaal. De nieuwbouw kwam tot stand via de rood-voor-rood-regeling, die toestaat om agrarische opstallen te vervangen door bebouwing met een andere functie. Op de plek van een voormalige ligboxenstal verrees een nieuw ensemble dat circulariteit en hergebruik centraal stelt.
Ard Hoksbergen kreeg de opgave een school te ontwerpen die niet op een school lijkt. Zonder gangen, kluisjes en lokalen. Xplore geeft onderwijs volgens het agora-model (Grieks voor marktplein). Leerlingen zitten niet in klassen, maar in deelscholen en coachgroepen. Elke groep heeft zijn eigen ruimte met schuifwanden naar de ruimtes van andere groepen.
Het Pantheon in Rome is een plek die je bijblijft. Bijna tweeduizend jaar oud met een legendarisch betonnen koepeldak. Al meerdere keren wandelde ik van het voorplein, via het woud van Korinthische zuilen naar de rotunda. In deze ronde ruimte restte het ademloos gadeslaan van het zonlicht dat door de opening bovenin als een kolom van licht de ruimte in viel. De wijze waarop de Romeinen de natuur vingen in een perfecte vorm, staat in mijn geheugen gegrift. Ik las ooit ergens dat deze sublieme ruimtelijke ervaring de jonge Philip Johnson ertoe bracht om later zelf architect te worden.
'Het zou goed zijn om collectief te stoppen met het ophemelen van de Belgische prijsvraagcultuur', reageerde Gert Kwekkeboom via Instagram op mijn column van een maand geleden. Hierin schreef ik dat er bij onze zuiderburen meer ruimte is voor experiment en aandacht voor goed opdrachtgeverschap, mede dankzij de ontwerpprijsvragen die de Vlaams Bouwmeester organiseert.
Architectuur draait niet alleen om muren maar om levensvormen. Deze drie recente projecten tonen dat gebouwen vandaag steeds meer ademen, voelen en herinneren. Niet letterlijk, maar in de manier waarop ze zich verankeren in hun omgeving: ecologisch, cultureel en emotioneel.
