Architectuur beweegt zich altijd tussen uitersten: tussen stilte en spektakel, tussen zorgvuldige verdichting en meedogenloze schaalvergroting. De verhalen van afgelopen maand maken duidelijk dat de toekomst van het vak niet ligt in één dominant gebaar, maar in het vermogen om te schakelen tussen aandacht, verantwoordelijkheid en verbeeldingskracht. Soms vraagt dat om vertraging, soms om kritische reflectie op alles wat te groot, te snel of te luid wordt.
Geen nieuws deze week, maar iets beters: een scherp beeld van wat jullie in 2025 bezighield. In onze top 5 interviews, podcasts, projectreviews en achtergrondverhalen stond één vraag steeds centraal: hoe blijft architectuur overeind in een wereld onder druk?
Architecten laten zich niet zomaar naar de zijlijn duwen. Dat bewijst deze top 5 van 2025, waarin 5 uitgesproken stemmen ieder op hun eigen manier het vak bevragen. Van radicale woningbouwprocessen en scherpe kritiek op de markt tot datagedreven ontwerpen, activistische verantwoordelijkheid en persoonlijke reflectie. Dit zijn de meest gelezen interviews van het jaar!
In 2025 namen we maar liefst 22 podcastafleveringen op in onze studio in Zeist. Zo was afzwaaiend Brussels Bouwmeester Kristiaan Borret te gast en ook Marjolein van Eig en Roberto Meyer schoven aan voor een aflevering 'Over Architectuur Gesproken'. We introduceerden dit jaar een nieuwe rubriek, 'De Leermeester', waarin gasten vertellen wie hen heeft geïnspireerd tot de architect die ze vandaag de dag zijn. En als opstapje naar het in maart te verschijnen magazine 'Mevr. De Architect 2.0', nam hoofdredacteur Merel Pit 5 afleveringen op met vrouwelijke architecten die ze 5 jaar geleden sprak voor de eerste editie van 'Mevr. De Architect'. Luister naar de 5 meest beluisterde podcasts van 2025!
Biobased bouwen is here to stay! Drie van de vijf best gelezen achtergrondverhalen gaan over leem, hout en isolatie van natuurlijke materialen. Dat ze op grotere schaal worden toegepast is niet alleen duurzaam, maar zet ook een nieuwe bouwcultuur in gang. Of gaat het hier juist om een manier van bouwen die al eeuwen oud is? Net als de hofjestypologie en ontwerpen met ornamenten? De top 5 achtergrondverhalen heeft in ieder geval een stevige fundatie in het verleden. Lees ze allemaal!
De kerstvakantie komt eraan, de periode waarin tijd ineens rekbaarder lijkt, waarin musea nét iets drukker zijn en je gerust een hele middag kunt verdwalen in een tentoonstelling. De redactie snelt je te hulp in je zoektocht naar een architectonisch verantwoorde winteractiviteit en selecteerde zeven tentoonstellingen die architectuur, stedelijkheid en kunst samenbrengen. Van anarchistische schimmels tot modernistische doorkijkwanden, van bivakhuisjes tot Burgerweeshuis en van Mekka tot Michelangelo: er is voor ieder wat wils.
De Zwarte Hond, ooit begonnen met een woningbouwproject in Groningen, staat inmiddels midden in grote binnenstedelijke transformaties en regionale vraagstukken. Het bureau is gegroeid met vestigingen in Nederland en Duitsland, heeft grootschalige opdrachten die architectuur en stedenbouw combineren, en er zijn meer dan 120 medewerkers in dienst. In het jaar dat het bureau veertig wordt, staat het bureau voor een interne verschuiving: de partnergroep verjongt. Wat blijft is de bescheiden baksteenarchitectuur.
Ik zie de besten van mijn generatie zich doodvechten in vergaderkamers voor hardstenen knopen, bedekte dilatatievoegen en diepe neggen, in naam van Architectuur. Terwijl de realiteit is dat er niet meer ruimte voor het vak over is dan de dikte van een gevel. In plaats van de ontwikkeling bij zichzelf te zoeken moeten architecten bereid zijn het vak opnieuw uit te vinden. Nanne de Ru en Sanne van Manen zijn vaandeldragers van deze nieuwe beweging.
De aarde overschreed in 2024 de grens van 1,5 graden opwarming. Daarmee is het doel van het Klimaatakkoord van Parijs feitelijk onhaalbaar geworden. Toch blijft 'Paris Proof'-bouwen richtinggevend voor architecten en hun opdrachtgevers: het biedt een concreet kader om energieverbruik te minimaliseren en materiaalimpact terug te dringen. In deze editie onderzoekt de Architect hoe de bouwsector zich heruitvindt in een tijdperk waarin klimaatneutraliteit niet langer een ideaal is, maar een noodzaak.
Voor abonneesDe aarde overschreed in 2024 de grens van 1,5 graden opwarming. Daarmee is het doel van het Klimaatakkoord van Parijs feitelijk onhaalbaar geworden. Toch blijft 'Paris Proof'-bouwen richtinggevend voor architecten en hun opdrachtgevers: het biedt een concreet kader om energieverbruik te minimaliseren en materiaalimpact terug te dringen. In deze editie onderzoekt de Architect hoe de bouwsector zich heruitvindt in een tijdperk waarin klimaatneutraliteit niet langer een ideaal is, maar een noodzaak.
'Schoonheid gaat voor ons over wat achter de motorkap zit', vertelt Martijn van Gameren van Paul de Ruiter Architects. Op geleende bouwschoenen en met een helm op loop ik achter hem aan door Coolsingel 93 (C93) in Rotterdam. Het voormalige bankgebouw van 26.000 vierkante meter wordt fors uitgebreid door er 20 meter bovenop te zetten. Vorig jaar is de bouw gestart.
Woningbouw gaat de komende jaren over CO2-arme materialen én lowtech ontwerpen met minimale installaties. Dat zeggen acht grote beleggers en vijf woningbouwcorporaties die het voortouw nemen nu de overheid volgens hen te weinig eisen stelt aan materiaalgebonden CO2-reductie. Ontwerpen die niet voldoen krijgen geen financiering. Architecten zijn cruciaal om afgewogen keuzes te maken.
GesponsordDe discussie over duurzaamheid in interieurarchitectuur is verschoven van een optie naar een absolute randvoorwaarde. Architecten en ontwerpers staan voor de uitdaging om design, functionaliteit en milieu-impact in balans te brengen. Daarbij wordt vaak gekeken naar gevels, isolatie en installaties. 'Eén element wordt nog te vaak onderschat: de vloer', zegt Tamara Dijkshoorn, adviseur Architecten en Design bij Tarkett. 'Juist dit oppervlak, dat intensief gebruikt wordt en grote materiaalvolumes vertegenwoordigt, kan een sleutelrol spelen in het realiseren van circulaire en klimaatvriendelijke gebouwen die voldoen aan eisen als de BREEAM, LEED en WELL-criteria.'
GesponsordOrganisaties zijn op zoek naar manieren om de werkomgeving opnieuw vorm te geven, waar cultuur voelbaar is, identiteit tot uiting komt en zowel samenwerking als focus mogelijk zijn. Het kantoor wordt zo een plek waar mensen graag werken. 'Als een ontwerp in echte dialoog met gebruikers tot stand komt, groeit de werkplek uit tot drager van het verhaal van de organisatie', zegt Monica Straathof, partner bij Ideal Projects. In de nieuwe werkomgeving van Salacia komen deze elementen samen.
GesponsordDe losmaakbaarheidsindex krijgt een steeds belangrijkere rol binnen circulaire bouwprojecten. Het is een methode om te meten in hoeverre bouwdelen later kunnen worden gedemonteerd en hergebruikt. Maar techniek alleen is niet genoeg: écht circulair bouwen vraagt om vroegtijdige samenwerking, gedeelde belangen en een gezamenlijke blik op de toekomst, zegt Andreas Ververis, key accountmanager bij Reynaers Aluminium. 'Losmaakbaar bouwen draait in de kern om samenwerking. Zonder die basis blijft circulair bouwen bij een ambitie.'
Architecten hebben nu alle vrijheid om circulaire vloeren te ontwerpen. Met Ultratop Terrazzo van Mapei kun je oude materialen hergebruiken en zo een vloer creëren die niet alleen duurzaam is, maar ook esthetisch uniek.
GesponsordDuurzaam bouwen vraagt om meer dan alleen hergebruik van materialen. De keuze tussen bestaande en nieuwe materialen is complexer dan het lijkt. Prestaties, levensduur en milieu-impact spelen allemaal een rol in de uiteindelijke afweging. 'De grootste winst zit niet in één oplossing, maar in de combinatie van keuzes', zegt Bart Hellings, hoofd projectteam bij Reynaers Aluminium.
Gesponsord'Als architecten moeten we tegenwoordig meer doen dan alleen mooie gebouwen ontwerpen. Architectuur moet CO₂-uitstoot verminderen, duurzaam zijn en rekening houden met demontage en recycling. Tegelijkertijd wil ik echter dat architectuur inspireert en dat mens en natuur gelijkwaardig centraal staan', zegt Christian Bergmann, oprichter van CBA Christian Bergmann Architecture.
Het Universitair Ziekenhuis Gent start met een grootschalige vernieuwing van de campus, een project dat in de komende dertig jaar in fases wordt uitgevoerd. De eerste stap in het masterplan is Nobel I, hoogbouw ontworpen door Wiegerinck en LOW Architecten, die in de komende jaren verschillende functies zal huisvesten, waaronder poliklinieken, kantoren en laboratoria.
Aan de Irwell Hill woontorens van 36 verdiepingen ligt een modulair ontwerp ten grondslag door het Singaporese ADDP Architects met een gepixelde gevel, ontworpen door MVRDV. De gevel benadrukt de groene buitenruimtes en dakterrassen. Het gevelontwerp is het nieuwste in het oeuvre van MVRDV dat laat zien dat efficiëntie en modulair bouwen goed samengaat met karakter en individualiteit.
In Nederland hebben we sinds 1807 een Rijksbouwmeester. In de afgelopen 220 jaar is deze functie slechts 1 keer ingevuld door een vrouw: Liesbeth van der Pol van 2008 tot 2011. Dat moet én kan anders. Want Francesco Veenstra is samen met Rijksadviseurs voor de Fysieke Leefomgeving Thijs van Spaandonk en Noël van Dooren op zoek naar een opvolger.
Architecten wordt vaker gevraagd om de wereld te verdelen dan om hem te verenigen. Toch ligt een groot deel van de zeggingskracht van het vak in een combinatie van scheiden én aaneenhechten, omdat het ene het andere versterkt.
Nog steeds verlaten veel vrouwen de architectuurpraktijk, in Nederland en erbuiten. De getallen liegen er niet om. Ik ben er ook zo eentje. Tenminste, zo heb ik dat heel lang gezien. Want ik werk niet op een architectenbureau, maar bij een uitgever.
Als november op de Architect één gemene deler had, was het wel hout. Maar liefst 4 van de 5 van de meest gelezen verhalen van deze maand gingen over houtbouw of waren een projectreview over een gebouw dat op zijn minst voor een aanzienlijk deel uit hout bestaat.
