In dit zelf geïnitieerd ontwerpend onderzoek pleit Shift architecture urbanism voor stedelijke micromarkten die op hyper lokale schaal opereren tijdens de corona lockdown. Ze houden de marktkooplieden en de gehele toeleveringsketen achter hen in bedrijf, zodat vers voedsel op een veilige manier geleverd kan worden aan de inwoners van de stad. Hun hyperlokale karakter beperkt de hoeveelheid verkeersbewegingen en de lokaal aangeboden producten verminderen de druk op de supermarkten die moeite hebben om het besmettingsrisico te minimaliseren.
Voedseldistributie tijdens coronacrisis
Op dit moment bestaat er wereldwijd de sterke consensus dat lockdowns hét antwoord zijn om te voorkomen dat het coronavirus ons sneller infecteert dan we kunnen opvangen. De vorm die deze lockdown moet hebben, en vooral de strengheid ervan, levert een groot aantal dilemma´s voor de overheidsinstanties die ze opleggen. Een van die dilemma's is hoe de distributie van vers voedsel en andere levensmiddelen met een minimum aan risico kan worden gegarandeerd.
In de poging om het lichamelijk contact tussen mensen te minimaliseren vormt de aankoop van voedsel waarschijnlijk de zwakste schakel. Bij de verschillende shutdowns over de hele wereld blijven de supermarkten geopend, aangezien ze deel uitmaken van onze vitale infrastructuur voor voedseldistributie. Online bezorg services, verreweg de veiligste manier om boodschappen te doen, zijn booming, maar kunnen de fysieke supermarkten niet vervangen in termen van capaciteit en bereik. Evenmin lukt dit de verschillende drive-through-oplossingen voor voedsel die nu op verschillende plaatsen opduiken.
Risico van versmarkten
Terwijl de meeste supermarkten geopend blijven, lijkt er nog geen consistent beleid mogelijk met betrekking tot de openluchtmarkten. Er zijn grote verschillen tussen landen en regio's. In Nederland zijn bijvoorbeeld de grote wekelijkse of half wekelijkse straatmarkten in veel steden nog steeds open, zelfs in de provincie Brabant, het Nederlandse corona epicentrum. In sommige steden, zoals Den Haag, zijn enkel nog de voedselkramen operatief. In andere, zoals Rotterdam, zijn ze helemaal gesloten.
Zelfs met beschermende maatregelen lijkt het onmogelijk om het risico van besmetting op traditionele versmarkten uit te sluiten. De regels voor social distancing zijn moeilijk te controleren en veel mensen raken dezelfde producten aan. Maar dit is ook het geval bij de supermarkten die wel openblijven. Bovendien zal het sluiten van de markten de supermarkten nog meer onder druk zetten en mensen met een lager inkomen verder benadelen. Veel huishoudens zijn voor hun basisbehoeften aan voedsel afhankelijk van de openluchtmarkt. Het sluiten van de markten dwingt hen over te stappen op de duurdere supermarkten, waardoor deze kwetsbare groepen verder onder financiële druk komen te staan.
Model van verspreiding
Dus wat te doen met de openluchtmarkten in het kader van de lockdown? In relatie tot een ander corona-probleem, het creëren van nieuwe ziekenhuisfaciliteiten in extreem korte tijd, zei Luitenant-generaal Todd T. Semonite, commandant van het US Army Corps of Engineers: "This is an unbelievably complicated problem […] and there is no way we are going to be able to do it with a complicated solution. We need something super simple. So, our concept here is a standard design."
Het voorstel van Shift is om de vitale functie van de versmarkt volledig intact te houden, en zelfs te versterken, maar tegelijkertijd de potentiële rol bij de verspreiding van het virus te minimaliseren. Hiervoor moeten de grote markten in een andere vorm, plaats en tijd doorgaan. Het vroegere concentratiemodel moet worden vervangen door een model van verspreiding, zowel in ruimte als in tijd. Dit wordt verwezenlijkt door de grote markten op te splitsen in zogenaamde micromarkten verspreid over de stad, die voor een langere tijd opengesteld zijn. In plaats van dat je naar de markt gaat, komt de markt naar jouw buurt. Deze hyperlokale markten zijn minimaal 5 dagen per week geopend in plaats van tweemaal per week, om de concentratie van mensen verder te verminderen.
Grid voor micromarkt
De ruimtelijke opzet van de micromarkt bestaat uit een raster van vier bij vier, met langs drie zijdes marktkramen die elk een ander soort product verkopen, zoals fruit, groenten, zuivelproducten of vlees. Het grid wordt op de stoep getaped of geschilderd en met standaard dranghekken afgezet. De markt heeft één ingang en twee uitgangen. Om afstand te bewaren, kan elk vierkant van het grid slechts één persoon bevatten. Om beweging mogelijk te maken, is een maximum aantal van zes personen toegelaten op het grid. De regels worden duidelijk gemaakt bij de ingang van de micromarkt, waar een wachtrij op de stoep is aangegeven. De kramen zullen voorverpakte voedselpakketten aanbieden in plaats van afzonderlijke producten, om de tijd die klanten op de markt doorbrengen te beperken.
Hoe doen we dit snel, eenvoudig en overzichtelijk? Het opsplitsen en verspreiden van de markt is vrij eenvoudig in een korte tijd te realiseren. In tegenstelling tot de supermarkt bestaat de straatmarkt uit zeer flexibele en mobiele units. De meeste marktkooplieden zijn gewend om hun kramen elke dag te verplaatsen. Ook is de realisatie van de micromarkt eenvoudig en snel. Het heeft alleen standaardproducten nodig voor verkeer- en publiekscontrole die elke gemeente op voorraad heeft. Ten slotte moet de toewijzing van de verschillende kramen over specifieke plekken in de stad worden gecoördineerd door de gemeenten in samenwerking met de marktmeesters van de grote bestaande markten.
Lees verder
