Beste Maarten,
Een huis in de Lage Landen ontwikkelt zich vaak als een zogeheten doorgeeftekening. Iedereen kent dat spel: telkens voegt iemand iets toe, en uiteindelijk ontstaan er monsters met meerdere koppen, snavels en staarten. Iets dergelijks gebeurt ook met onze particuliere woningvoorraad.
Gelukkig hebben jullie, de genomineerden van deze award, bij dit spel vooral de gum gebruikt, en niet de pen. Volgens Yuval Harari is voor een schrijver de delete-knop de belangrijkste toets op het toetsenbord. Misschien is de gum wel het belangrijkste instrument van de architect: het weglaten.
Misschien is de gum wel het belangrijkste instrument van de architect: het weglaten”
Precies dat raakte ons als jury in jullie projecten. Jullie namen weg. Alle drie de woningen zijn verkleind.
Overtolligheid verdween en meerkoppige monsters werden prachtige one-liners. Heldere tekeningen, in één gebaar. Geen uitvinding ex novo, maar een zorgvuldige interventie in de bestaande substantie.
Deze nieuwe award gaat precies daarover, Maarten: niet verhuizen, maar verbouwen. Blijven wonen, aanpassen, verbeteren.
Bij jouw collega’s van Boris Architecten – Tim Rogge en zijn team – begon het met het weghalen van de aanbouwtjes in de tuin, de ‘koterijen’ in het Vlaams, zoals Charlotte ons leerde. De woning nabij Gent werd drastisch verkleind ten gunste van de tuin, maar slimmer ingedeeld en volledig in de derde dimensie benut. De ingreep laat zich lezen als een deconstructie van het bestaande.
Naar achteren toe wordt het huis langzaam gevild en het skelet zichtbaar gemaakt. Steen wordt glas, dicht wordt open. Geen geforceerde contrasten, maar een zorgvuldige investering in leefbaarheid. Door de woning te ‘onthuizen’, ontstond juist meer huiselijkheid. Het huis is niet af – en zal dat nooit zijn, Maarten. Want na het gummen kan steeds opnieuw getekend worden.
Bij jouw collega’s van Kumiki in Rotterdam zagen we een vergelijkbare strategie, waarbij verborgen potentieel werd benut. Kevin en zijn team openden hier de bestaande kelder. Een huis dat horizontaal al dubbel was, werd nu ook verticaal verdubbeld. Er ontstond een soort poppenkast, met eindeloze routes waar lage en hoge ruimtes elkaar afwisselen – allemaal met een wonderschoon interieur.
Misschien bood dit huis de architect minder ruimte om zichtbaar in te grijpen. Maar juist die terughoudendheid tekent de kwaliteit van dit werk.
En dan jouw eigen project, Maarten. Het thema van de Award dit jaar was schoonheid. En dat troffen we in zeer ruime mate aan. Schoonheid laat zich niet ontwerpen. Zoals Louis Kahn het zei: 'Design is not making beauty, beauty emerges from selection, affinities, integration, love.'
Jouw project is in alle opzichten een feest voor het oog. Maar naast het Schone troffen we ook het Goede en het Ware. Samen met je opdrachtgever verdiepte je je in de principes van het passiefhuis. Met een robuuste en radicale aanpak verduurzamden jullie een villa uit de jaren zestig.
Jouw project is in alle opzichten een feest voor het oog”
Architectuur en landschap zijn als één ontworpen en versterken elkaar voortdurend. Wat ooit een fragiele collage van karton leek, veranderde in een mediterrane oerwoning met een duizelingwekkende laag isolatie en vrolijke klodders stucwerk. Je gaf het huis opnieuw adem, licht en elegantie.
Jouw werk tilt de wederopbouwarchitectuur naar een toekomstbestendig niveau. Het toont dat duurzaamheid een onuitputtelijke bron van schoonheid is – een voorbeeld dat we juist nu hard nodig hebben.
Maarten, bouwen is een ernstige aangelegenheid, maar ook een feest. Jij weet dat te verbinden.
Namens de jury feliciteer ik je van harte met deze ARC Award.
De ARC25 Niet Verhuizen maar Verbouwen Award wordt mede mogelijk gemaakt door MBI De Steenmeesters.
