Sarah,
Er blijft, als de kinderen vertrokken zijn, hun stemmen wegsterven, de lichten doven en de deuren dichtvallen, een stilte achter die de architectuur vult. In dat moment van verlatenheid, van autonomie, toont jouw architectuur zijn ware aard.
Ik wil dat je weet dat we het als jury niet gemakkelijk hadden. Naast jou stonden twee uitzonderlijke architecten die misschien wel hun beste werk hebben laten zien. Projecten die actueel, gelaagd en buitengewoon indrukwekkend zijn.
Mecanoo brak een gesloten bankgebouw open en liet zien hoe instituties en samenleving opnieuw met elkaar verbonden kunnen worden – ruimtelijk én programmatisch. Hoe een ontoegankelijk, verguisd gebouw uit de jaren zestig kan transformeren tot een verwelkomende, gastvrije plek zonder daarbij de waardigheid en betekenis van het instituut te verliezen.
Juist nu, in deze tijd waarin vertrouwen en representatie zich zo moeilijk tot elkaar verhouden, is dat van onschatbare waarde.
Het andere genomineerde project bewoog zich aan de andere kant van het economisch spectrum. In een context waarin armoede kan leiden tot schaamte, isolement en zelfs radicalisering, wist Atama met trefzekere ingrepen een plek te creëren die uitnodigt tot delen en samenzijn.
Een voormalige brandweerkazerne werd omgevormd tot het nieuwe sociale hart van een gemeenschap. Een marktplein van geborgenheid, waar delen geen last, maar een feest wordt.
Vertel aan Francine, Bram en hun teams dat we diep geraakt waren. Dat hun werk er werkelijk toe doet, dat het verschil maakt – en dat we dat, in een wereld die steeds minder bereid lijkt om naar elkaar te luisteren, nooit vanzelfsprekend vinden.
Jij ging een statige deur door, in de Antwerpse Kasteelstraat. Wat je daarachter aantrof, was een plek die vergeten was. Een oude school, gestript van betekenis, verrommeld en gehavend door de tijd. Zonder dat je wist wie er zou terugkeren, begon jij aan een zorgvuldige herstelling.
Je bracht iets terug dat verloren was gegaan: samenhang, beschutting, belofte. Wat ooit onhandig was, werd betekenisvol. Wat ooit afstandelijk was, werd intiem. En uiteindelijk was het diezelfde onbekende gebruiker die het project omarmde – misschien juist omdat jij eerst bereid was het te omarmen.
Er was geen winnaar voor deze prijs, eigenlijk. Elk van deze drie projecten is op zijn eigen manier uitzonderlijk. Genomineerd zijn, dat is dus al winnen. Maar waarom uiteindelijk jij dan?
Je spint met jouw architectuur een web van de tijd dat verleden, heden en een onbekende toekomst met elkaar verbindt”
Misschien omdat je, met jouw project, zo dicht bij de kern van de architectuur bent gekomen. Als je alle ruis weghaalt – het programma, de context, de maatschappelijke missie – dan blijft er iets over wat anderen wel eens de 'harde pit van de architectuur' hebben genoemd.
Hergebruik stelt in architectuur de vraag naar onze omgang met het residu van de tijd. Een plek, een gebouw, een vervlogen typologie, materialen, sfeer en flarden van een gebruiksgeschiedenis. Daarmee moeten we het doen. En wat jij deed, was luisteren. Je paste aan, herstelde, voegde toe. Niet te veel. Niet te weinig. Precies genoeg.
Je spint met jouw architectuur een web van de tijd dat verleden, heden en een onbekende toekomst met elkaar verbindt. Die delicate omgang met de tijd maakt Kasteel bijzonder.
De manier waarop je een gemis – het ontbreken van verbindingen tussen de lokalen – tot het hart van het project maakte. Hoe een eenvoudige doorbraak een enfilade creëert die richting geeft aan eigentijds leren. Hoe je zoiets praktisch als het eeuwige gebrek aan opbergruimte tot de sfeer van een lokaal maakt. Hoe een droogloop trappenhuizen verbindt en daarmee een speelplaats tot het hart van een gebouw maakt. Hoe je in je architectuur ingetogen maar trefzeker blijft; fluisterend, haast breekbaar en zelfverzekerd tegelijk.
Wat je hebt gemaakt, ontroert en overdonderd en precies dat maakt Kasteel zo bijzonder. Het verdient al onze bewondering – en, in dit geval dus, de Transformatie en Renovatie prijs.
Met warme en collegiale groet, namens de jury van de ARC25 Transformatie en Renovatie Award,
Jan Peter Wingender
De ARC25 Transformatie en Renovatie Award wordt mede mogelijk gemaakt door TARDEX/WOODMART.
