De ARC25 Awards zijn onderdeel van ARC25 Podium op 25 september in het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Een inspirerend evenement voor de vakgemeenschap met als centraal thema ‘schoonheid in de architectuur’. Naast de Transformatie en Renovatie Award, zijn er dit jaar twee nieuwe awards: de Nieuwe Architectuur Award en de Niet Verhuizen maar Verbouwen Award.
Eervolle vermeldingen
Voor de ARC25 Transformatie en Renovatie Award werden zestig projecten ingezonden. De jury, onder voorzitterschap van Jan Peter Wingender, had lovende woorden voor M127 in Antwerpen door Ono Architectuur, het Duivenhuis van Artis in Amsterdam door Atelierfront en Basisschool De Edison in Antwerpen door Stuhlmacher Korteknie Architecten.
Ook was er veel waardering voor De Muziekwerf in Rotterdam door Powerhouse en twee onderwijsgebouwen op de campus van de Universiteit van Leiden: Gorleus door Civic Architects en Herta Mohr door De Zwarte Hond. Het zijn projecten die volgens de jury de relevantie van de transformatie- en renovatieopgaven voor de ontwikkeling van de architectuur meer dan onderstrepen.
Kopgroep
Drie projecten stonden van meet af aan bovenaan de jurylijst: De Nederlandsche Bank in Amsterdam door Mecanoo, middelbare school Kasteel in Antwerpen door Poot Architectuur en de Deelfabriek in Kortrijk door Atama Architects. Deze projecten vallen op door een heel eigen architectuurtaal die zich nadrukkelijk én subtiel verhoudt tot de bestaande architectuur en tegelijk verrast en vernieuwt.
De jury prijst de ingetogen houding van de architecten tegenover de bestaande architectuur. Ze voegen een gedurfde nieuwe laag toe aan een gebouw met een geschiedenis die soms bekend is maar soms ondergesneeuwd is geraakt in de loop der jaren. Niet als een laagje vernis, maar als een gelaagde aanvulling die schoonheid toevoegt en het bestaande gebouw opnieuw tot leven wekt. De architectuur wordt hierdoor duurzaam doorgegeven aan toekomstige generaties.
De winnaar van de ARC25 Transformatie en Renovaties Award wordt op 25 september bekend gemaakt tijdens ARC25 Podium in het Nieuwe Instituut in Rotterdam.
De Nederlandsche Bank, Amsterdam - Mecanoo
Bekijk hier de video van het jurybezoek:
De grootschalige transformatie en renovatie van De Nederlandsche Bank, in 1968 ontworpen door Marius Duintjer, maakt van een gesloten burcht een open en publiek toegankelijk gebouw. Op radicale wijze herdefinieert het project de manier waarop de samenleving en het publieke instituut zich tot elkaar verhouden. In een open dialoog, benaderbaar en gastvrij, wat in deze tijden een statement van formaat is. De aanpak van Mecanoo geeft op krachtige wijze vorm aan deze nieuwe verhouding en getuigt tegelijk van respect voor de oorspronkelijke structuur van het gebouw en de architectonische vormgeving van Duintjer.
Een van de belangrijkste ingrepen is volgens de jury de nieuwe entree aan het Frederiksplein. De entree, voor zowel bezoeker als bankmedewerker, voert dwars door de voormalige goudkluis heen – nu als expositieruimte ingericht – naar een publieke lobby.
Door de sloop van de ronde toren die in 1995 is toegevoegd, ontstond ruimte voor een publieke stadstuin, die rondom het gebouw doorloopt in het groen van het Frederiksplein. Het publieke karakter van het nieuwe gebouw is aanleiding voor de herinrichting van de omgeving waardoor de impact van het project ver voorbij de grenzen van het gebouw strekt.
Naast de typologische inventiviteit en slimme programmering was de jury bijzonder onder de indruk van de technisch hoogstaande restauratie van de gevels waarbij een eigentijdse en duurzame oplossing is gevonden met behoud van de esthetische waarde van het erfgoed.
Kasteel, Antwerpen (BE) – Poot Architectuur
Bekijk hier de video van het jurybezoek:
Kasteel, een middelbare school in hartje Antwerpen, heeft een grote statige entree aan de Kasteelstraat. Het gebouw zelf is ingepast in het dichte weefsel van de stad met de rug naar de omliggende bebouwing en de gevels aan een besloten binnenhof. Poot Architectuur transformeerde dit schoolgebouw uit 1905 met hoge plafonds en bijzondere details, en combineerde een zorgvuldige restauratie met nieuwe ingrepen.
Het ontwerp bevrijdt de oorspronkelijke architectuur van latere, liefdeloze toevoegingen. Centraal staat het zoeken naar ruimtelijke, technische en esthetische samenhang via een consistente vormentaal die bemiddelt tussen het karakter van het bestaande gebouw en het nieuwe gebruik. Interieur en vast meubilair werden deel van het architectonisch ontwerp, met aandacht voor rust. Niet als een ‘losse en tijdelijke’ laag, maar door functionele en technische integratie.
De binnenhof is verrijkt met een droogloop van glas en dieprood gekleurd staal, die rondom doorloopt. Deze op het oog terloopse ingreep verbindt de gebouwen en maakt de achterhof tot het hart van het gebouw. De verschillende losse trappenhuizen worden met elkaar verbonden, en de kinderen kunnen droog over van het ene naar het andere lokaal. De verharding is verwijderd en de hof vergroend. Het gebouw faciliteert meervoudig gebruik: naast schoolfuncties is er ruimte voor sport, dans en media, ook buiten schooltijd.
De jury was onder de indruk van de manier waarop de architecten een gemis – het ontbreken van verbindingen tussen de lokalen – tot het hart van het project maakte: door met een eenvoudige doorbraak en een enfilade richting te geven aan eigentijds leren.
De Deelfabriek, Kortrijk (BE) – door Atama Architects
Bekijk hier de video van het jurybezoek:
De herontwikkeling van de voormalige brandweerkazerne uit 1940 in Kortrijk tot Deelfabriek toont hoe erfgoedarchitectuur een sociaal en functioneel knooppunt van een gemeenschap kan zijn. Het project, in een van de kwetsbare wijken van de stad, transformeert de naar binnen gerichte voormalige brandweerkazerne tot een open, sociale en publiek toegankelijke plek voor maatschappelijke initiatieven.
Atama Architects tekende het ontwerp dat de typologie van de bestaande kazerne respecteert en door een uitgekiende interventie aan de achterzijde een ruitvormige binnenplaats toevoegt. Dit nieuwe publieke plein biedt onderdak aan diverse initiatieven, ieder met een eigen ‘winkel’.
De jury prijst de architecten om het vakmanschap in de omgang met het bestaande gebouw en de sociale sensitiviteit die dit bijzondere programma vereist. ‘Delen’ is het centrale architecturale én maatschappelijke uitgangspunt. Met spiegelende elementen die de bestaande architectuur reflecteren ontstaat een intrigerende publieke ruimte waarin oud en nieuw met elkaar versmelten.
Duurzaamheid is benaderd vanuit ‘niet-bouwen’, door minimale afbraak en maximaal hergebruik van materialen. Het gebouw is geïsoleerd en heeft gedeeld ruimtegebruik. Daarbij benadrukt het project inclusie, betaalbaarheid en ontmoeting. De Deelfabriek toont volgens de jury hoe deze circulaire principes en gemeenschapsgerichte architectuur zich voegen in een vernieuwende stedelijke context. Het resultaat is een genereuze en adaptieve ruimte die het bestaande behoudt, de wijk versterkt en een gemeenschap sociaal activeert.
De ARC25 Transformatie en Renovatie Award wordt mede mogelijk gemaakt door TardeX/Woodmart.
