Projecten

Het gemeenschapscentrum is in Nederland een tamelijk onbekend fenomeen. In België staat er echter in bijna elke gemeente één. Een gemeenschapscentrum is te vergelijken met het Nederlandse poppodium. Een belangrijk verschil tussen beide is dat gemeenschapscentra zich hoofdzakelijk richten op de lokale bevolking. Het gemeenschapscentrum dat onlangs werd opgeleverd in Avelgem, is een compact en strak volume dat nauwelijks laat vermoeden dat het een boeiend interieur heeft.

Soms lijken de randvoorwaarden waar een architect mee moet werken in eerste instantie zo tegenstrijdig dat er een dwingend beroep wordt gedaan op zijn creativiteit. Het ontwerp dat het Zwitserse architectenbureau Gigon/Guyer maakte in het centrum van Almere, bewijst dat schijnbaar onverenigbare condities kunnen leiden tot een originele oplossing met een levendige architectuur als resultaat.

De term 'Gesamtkunstwerk' dateert uit de negentiende eeuw en betekent in de eerste plaats het volmaakte samenspel van alle kunsten. Voor de architectuur houdt dit vaak in dat de architect alle aspecten van een gebouw, zoals inrichting, verlichting en muurdecoratie, integreert. Het ontwerp is tot in het kleinste detail één geheel. Het architectenbureau Zandbelt&vandenBerg lijkt met de Villa in de duinen hier een betekenis aan te hebben toegevoegd.

Voor jonge architectenbureaus is een eerste grote zelfstandige opdracht een proeve van bekwaamheid. Nanne de Ru en Charles Bessard, de oprichters van Powerhouse Company, grepen de opdracht voor een villa in de bossen rondom Ede aan om hun ideeën omtrent het bedrijven van architectuur te vertalen naar de praktijk. Hierbij gaan ze niet uit van een eigen stijl of vormwil, maar stellen ze de opdrachtgever centraal.

De Franse architect François Roche verwierf grote bekendheid door zijn kritiek op de moderne samenleving, in het bijzonder door zijn houding tegenover het klimaat. Volgens Roche laat de architectuur zich niet herleiden tot een keuze tussen vorm en functie. Tal van andere overwegingen spelen hierbij een rol. Het leidende beginsel is niet de functie, maar het gebruik dat van een gebouw wordt gemaakt. Met deze opstelling levert Roche een krachtige bijdrage aan de renaissance in het ontwerpen met natuur.

De Bank of America laat in het hartje van Manhattan een groene kantoortoren bouwen met diverse 'nieuwe' technieken, waaronder een van de eerste warmtekrachtcentrales in New York. De meerkosten worden niet terugverdiend met energiebesparing. Maar de opdrachtgevers zouden geen Amerikanen zijn als ze niet precies wisten waarmee dan wel: de productiviteit van de werknemers stijgt naar verwachting met tien à vijftien procent.

Gebouwen die geheel recycleerbaar zijn en meer energie opwekken dan ze gebruiken, zijn nog zeldzaam. Ingenieursbureau Search bezit sinds kort een dergelijk kantoor- annex laboratorium- en opleidingsgebouw. Het bureau, dat duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan, greep de behoefte aan een nieuw onderkomen in Amsterdam aan als een kans om de bedrijfsfilosofie zichtbaar uit te dragen en om te experimenteren met duurzame bouw- en installatietechnieken. Een vergelijkbaar gebouw in Heeswijk-Dinther is in aanbouw.

De vormgeving van gebouwen is steeds vaker onderdeel van de 'corporate identity'. Dit leidt tot expliciet vormgegeven, op maat gesneden kantoorgebouwen met de uitstraling van de organisatie die ze huisvesten. Hoe maak je echter een ontwerp voor een bedrijf dat slechts beperkte tijd gebruik zal maken van zijn nieuwe onderkomen, zonder dat je vervalt in een saaie generieke architectuur?

In een kantoorgebouw uit de jaren zestig moest Marlies Rohmer op een duurzame en degelijke manier een aantrekkelijke en flexibele werkomgeving realiseren. Ze kwam met een eigenzinnige oplossing waardoor de huisvesting van diverse overheidsinstellingen en werkmaatschappijen een ruimtelijk karakter kreeg. Het programma vroeg om een klassiek cellenkantoor met afgescheiden wanden tussen de kamers en de gangen. De overmaat in het gebouw maakte het mogelijk de brede gangen als semi-publieke ruimtes in te richten.

Het nieuwe onderkomen voor een reclamebureau aan de Herengracht in Amsterdam was een labyrintische samenvoeging van gebouwen uit verschillende perioden. Door deze knoop te ontwarren, slaagde NEXT erin ruimtelijkheid in het gebouw te creëren, zonder vierkante meters in te leveren. Daarnaast is een effectief hart gerealiseerd, bestaande uit dubbelhoge en ten opzichte van elkaar verschoven ruimtes. Door deze stapeling van functies ontstaan diagonale zichtlijnen, die de openheid in de werkomgeving vergroten.

De beschermde status van monumenten zorgt bij herbestemming vaak voor ingrepen die niet in overeenstemming zijn met de eisen die hedendaagse gebruikers stellen. In hun ontwerp voor de Raad van State is Merkx+Girod zowel voorzichtig als pragmatisch omgegaan met de panden die moesten worden samengevoegd tot een geheel. Door alle latere aanbouwsels langs een rechte lijn weg te snijden, is ruimte ontstaan voor een nieuwbouw die de verschillen tussen de historische panden in één gebaar weet te overbruggen.

De sleutel tot het succesvol tot stand brengen van een bouwproject is overleg. Een projectontwikkelaar praat met opdrachtgevers, met overheden, met uitvoerders, met leveranciers en met collega's. Vaak worden plannen in teamverband uitgewerkt. In de door Fokkema gerealiseerde kantoorinterieurs voor de Rotterdamse projectontwikkelaars OVG en Kristal, zowel in huisvesting als in imago totaal verschillende bedrijven, zijn plekken voor overleg daarom de blikvangers.

De sleutel tot het succesvol tot stand brengen van een bouwproject is overleg. Een projectontwikkelaar praat met opdrachtgevers, met overheden, met uitvoerders, met leveranciers en met collega's. Vaak worden plannen in teamverband uitgewerkt. In de door Fokkema gerealiseerde kantoorinterieurs voor de Rotterdamse projectontwikkelaars OVG en Kristal, zowel in huisvesting als in imago totaal verschillende bedrijven, zijn plekken voor overleg daarom de blikvangers.

De bouw van het Nederlandse hoofdkantoor van softwaregigant SAP bood Hans Goverde de gelegenheid om het concept van het moderne kantoorgebouw door te ontwikkelen. De opdrachtgever vroeg om een kantoor dat de bedrijfsfilosofie weerspiegelt. Dit is gelukt zonder in modieuze retoriek te vervallen.

Voor het hoofdkantoor van een internationale organisatie ontwierp projectarchitect John Bosch een echte blikvanger die de grootstedelijke ambities van de locatie en het bedrijfsprofiel weerspiegelt. Onderlinge communicatie en transparantie hebben ook hun weg gevonden naar het interieur, waar verticale vides zorgen voor mogelijkheden tot ontmoetingen en zichtlijnen tussen verschillende werkvloeren.

Voor de leerlingen van het Tender College in Heemskerk, kinderen met een leerachterstand of -problemen, ontwierp Spring architecten een omgeving met zowel vervreemdende als geruststellende elementen. Deze tegengestelde sferen leveren samen een inspirerend toevluchtsoord op. Een lastig aspect bij het ontwerpen van een onderwijsgebouw is het creëren van een beschermde, veilige en tegelijkertijd speelse en uitdagende wereld voor de leerlingen.

Tussen een aantal woningen achter de Grote Woerdlaan in Naaldwijk staat een vreemde eend in de bijt: de gashouder uit 1927 van de Haagsche Maatschappij voor Gasdistributie. Deze 'natte telescopische' gashouder is een van de laatste twee in Nederland en een rijksmonument. HET architectenbureau wist het leegstaande industriële pand te transformeren tot een geschikte werkomgeving, met gewaagd ogende maar feitelijk eenvoudige ingrepen.

In ons land verschijnen, naar Noord-Amerikaans model, steeds meer grootschalige winkelcentra aan de uitvalswegen van steden. Deze centra lijken vaak het meest op willekeurig rondgestrooide dozen, die zich weinig van de context aantrekken. Het Betty Blue complex onderscheidt zich hiervan met een expressief uiterlijk en een integraal ontwerp van bouwvolume en buitenruimte. Ondanks de flexibele modulaire opbouw oogt het complex specifiek ontworpen voor zijn gebruikers.