ARC22: Een huis voor de meervleermuis, Amsterdam - RUIMTELAB

De torens bieden vervangende huisvesting voor meervleermuiskolonies. Momenteel leven de kolonies in de schoorsteen van het ketelhuis van de IJdoornschool in Nieuwendam en in de gevelbekleding en spouw van de Weidevogel in Ransdorp. Beide scholen zullen komende jaren worden vervangen door nieuwbouw. Hierdoor dreigen de kolonies van de zeldzame meervleermuis te verdwijnen. Als compenserende maatregel heeft ons team een ontwerp voorgesteld met ook een educatieve en een onderzoeksfunctie.

Toelichting RUIMTELAB | Beeld Roos Aldershoff en Jacques Vink

Voor een architect is de mens de maat der dingen. In dit geval moest voor een andere soort, de meervleermuis, een ‘voordeur’, ‘slaapkamer’ en ‘crèche’ ontworpen worden. De kennis van de vleermuisexpert is door de ontwerper vertaald in een programma van eisen voor de torens. De meervleermuis heeft een voorkeur voor relatief warme, vochtige en beschutte ruimtes. De torens zijn zo ontworpen dat in het interieur een diversiteit aan temperaturen en vochtigheid ontstaat.

Sleuven in het hout geven toegang tot de open stootvoegen in het metselwerk erachter. Beeld Roos Aldershoff

Natuur-inclusief ontwerpen is een pionierspraktijk, er worden oplossingen voorgesteld en gerealiseerd. Het is essentieel dat ook wordt uitgezocht wat wel en niet werkt, door continue monitoring. Dat gebeurt helaas nog maar weinig. Het budget voor compenserende maatregelen (om zo een vergunning tot nieuwbouw te krijgen) is over het algemeen beperkt tot de realisatie. Daarom is het belangrijk om onderzoek en evaluatie van natuur-inclusieve objecten op de agenda (en gefinancierd) te krijgen.

Foto links: Toren Robin (Nieuwendam). Beeld Roos Aldershoff. Foto rechts: uitleg voor de kinderen op het luik voor de inspectieopening. Beeld Jacques Vink

Er is een beheersplan opgesteld dat ervoor zorgt dat de torens ook op termijn goed onderhouden worden. Kinderen van de scholen/speeltuin zijn ‘mede-eigenaar’ doordat het object onderdeel is van het onderwijsprogramma. Biologen komen regelmatig langs waardoor gebreken snel vastgesteld en verholpen kunnen worden.

De Gemeente Amsterdam is opdrachtgever voor de twee torens in Nieuwendam (toren Robin) en Ransdorp (toren Alfred. In Ransdorp is daarnaast ook Innoord opdrachtgever. Beide torens hebben hetzelfde basisontwerp. In de uitvoering zijn er variaties. In Ransdorp bijvoorbeeld zijn de op de windgerichte openingen aan de westzijde dichtgezet omdat de meervleermuis de voorkeur voor een windluwe invliegopeningen. Zo zijn er meer kleine aanpassingen vanwege de verschillen in het locale microklimaat.

De redactie van de Architect selecteert elke dag het belangrijkste nieuws. Heb je nieuws dat misschien voor ons interessant is? Mail dan naar redactiedearchitect@vmnmedia.nl.