ARC22: De Nieuwe Herdgang, Berkel-Enschot - Studio Architectuur MAKEN

Gemeente Tilburg schreef in 2017 een prijsvraag uit voor jonge ontwerpers voor een uitzichttoren van 25 meter hoog in Knooppunt De Baars. De toren moest ruimte bieden aan tien-vijftien mensen en zou de door de A58 doorsneden landschappen van Moerenburg en Koningshoeven (mentaal) herstellen.

Toelichting Studio Architectuur MAKEN | Beeld Stijn Poelstra

De Nieuwe Herdgang refereert naar de historische driehoekige weides, die het beginpunt waren van nieuwe nederzettingen. Verwijzend naar deze eerste menselijke ingrepen in het landschap, is de uitzichttoren vormgegeven als een sculpturale driehoek. Met De Nieuwe Herdgang worden de drie omliggende landschappen Moerenburg, Koningshoeven en de Oisterwijkse Bossen met elkaar verbonden. Tegelijkertijd vormt de driehoek een symbolische toegangspoort vanuit het landschap naar de stad Tilburg.

Studio Architectuur MAKEN was ‘hoofdaannemer’ van de architectuur-, constructie- en bouwkostencalculatieopdracht. Samen met constructeur en opdrachtgever nam de studio een sturende rol ten aanzien van de realisatie, waarbij het BIM model de leidraad was. Zij controleerde regelmatig op de bouw of het ontwerp conform dit model werd gerealiseerd en dacht met de aannemer mee over de realisatie. Met een ecoloog en landschapsontwerper van Eelerwoude is gewerkt aan de heuvel en de omliggende ruimte.

De Nieuwe Herdgang. Beeld Stijn Poelstra
De Nieuwe Herdgang. Beeld Stijn Poelstra

De uitzichttoren bestaat uit een verzinkt stalen constructie met Accoya bekleding. Daarbij is al het staalwerk zoveel mogelijk uniform in kleur uitgevoerd. De omlijsting van de toegangstourniquet is bijvoorbeeld gemaakt van dezelfde geperforeerde staalplaat als de traptreden. De Accoya houten bekleding krijgt in de loop van de tijd een natuurlijke vergrijzing, waardoor het kleurverschil tussen staal en hout kleiner wordt. Zo versterkt een ton-sur-ton kleurenpalet de hoofdvorm van de sculptuur.

Er is gestreefd naar een zo lang mogelijke levensduur. De staalconstructie is ondanks haar fragiele voorkomen robuust, de details is extra aandacht uitgegaan naar het voorkomen van corrosie. De bekleding is biobased. De stevige Accoya houten delen zijn losmaakbaar bevestigd op acht cm van elkaar, zodat ze goed geventileerd zijn. De hout- en staalleverancier zijn lokale partijen, beide gevestigd op vijftien minuten rijafstand van de locatie.

De Nieuwe Herdgang. Beeld Stijn Poelstra
De Nieuwe Herdgang. Beeld Stijn Poelstra

De uitzichttoren gaat een extra sterke relatie aan met het landschap door de heuvel waar ze op gebouwd is. De heuvel trekt het landschap als het ware omhoog en ondersteunt de uitzichttoren. Ook zorgt de heuvel voor verschillende soorten ondergrond (nat en droog) en dat versterkt de biodiversiteit. Samen met een ecoloog en landschapsontwerper van Eelerwoude werkten we aan de inrichting van de omliggende ruimte, waarbij de natuur zoveel mogelijk haar eigen gang mag gaan.

Landschap en mens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De Nieuwe Herdgang maakt deze verbinding expliciet en maakt het landschap toegankelijker. Het is een plek waar de stad ontspant. De driehoekige vorm waarin dit gegoten wordt is bovendien een historische verwijzing naar de eerste menselijke ontmoetingsplekken in het landschap: de herdgangen.

  • 220616_StAM_inzending_ARC22_DeNieuweHerdgang_tekeningenset_ArchitectuurAward

    Download
  • 220616_StAM_inzending_ARC22_DeNieuweHerdgang_projectdocumentatie

    Download

De redactie van de Architect selecteert elke dag het belangrijkste nieuws. Heb je nieuws dat misschien voor ons interessant is? Mail dan naar redactiedearchitect@vmnmedia.nl.