Matthijs de Boer is stedenbouwkundige en architect. Zijn in Rotterdam gevestigde bureau mdbs doet ontwerpwerk en onderzoek, veelal op het grensvlak van stedenbouw en architectuur. De Boer is actief in het bouwkunstonderwijs en is auteur van het recent verschenen boek 'Binnen in de stad, ontwerp en gebruik van publieke interieurs'.
Meer informatie over Matthijs de Boer en zijn bureau mdbs is te vinden op www.mdbs.nl
Nu de bouw weer op gang komt, wordt terecht gewaarschuwd voor het (opnieuw) bouwen in het weiland. Cees-Jan Pen, Gerben van Dijk (in Cobouw 'Vastgoedsector heeft gezond verstand nodig', het Nederlands Dagblad 'Geen weiland nodig voor 768.000 huizen') en Rijksbouwmeester Floris Alkemade in Trouw ('Verbouwen met lef') roepen in koor dat in de woningbehoefte kan worden voorzien door slimmer met de bestaande bouwvoorraad om te gaan.
Overal duiken ze op, in de werkelijkheid en op tekening. In de nog af te bouwen VINEX-wijken, op allerlei invullocaties, en in gemeenten waar toch weer in het weiland wordt gebouwd. In Holland en in de rest van Nederland: huizen in zogenaamde Oud-Hollandse stijl, huizen met een zogenaamde tuitgevel. In ontwikkelaarskringen ook wel de Tuitwoning genoemd. De tuitwoning heeft een zadeldak met verholen goot en een gemetselde topgevel, bekroond met een langwerpig rechthoekje metselwerk en afgedekt door een afdekplaat van steen of metaal. De ramen in een tuitgevel hebben vaak een roedeverdeling.
Het planbureau voor de leefomgeving maakt geen plannen voor de leefomgeving, maar verricht onderzoek waarover gepubliceerd wordt, zodat wij ontwerpers met kennis van zaken goede plannen kunnen maken. Als tenminste de beleidsmakers ook vinden dat er een plan nodig is. Het is daarom van belang dat onderzoeksresultaten helder voor het voetlicht worden gebracht.
Nadat collega's Enno Zuidema en Zef Hemel met Petra de Braal 'Het Failliet van de Plannenmakerij' uitriepen, predikte ook de nieuwe goeroe Jan Rotmans onlangs zijn afkeer van stedenbouw gebaseerd op (blauwdruk-) plannen. Rotmans noemt en roemt het mooie voorbeeld Kopenhagen in één adem met zijn afkeer van de zogenaamde blauwdrukplanning, in zijn column "De stad vanuit een transitiebril". Hij ziet liever een inspirerende stip aan de horizon dan een blauwdruk. Vervolgens gaat het over de menselijke maat die goed is voor de stad, sterker nog, die de basis is of zou moeten zijn van de stedelijke planning. Dat is ook zo. Maar dat wil niet zeggen dat dan ook in een moeite door alle dingen die in de stad moeten gebeuren bottom-up ontwikkeld moeten worden en kleinschalig zijn. Dat klinkt sympathiek, lekker veilig, begrijpelijk. En inderdaad, Kopenhagen is die stad van, voor en door de mensen. Een stad waar, zo vindt ook Rotmans, (bijna) alles klopt.
Het in klassiek grijs linnen gebonden smulboek 'Squares - urban spaces in Europe' van Sophie Wolfrum* geeft een prachtig overzicht van pleinen in Europa. Superstrak geanalyseerd, of beter gezegd gedocumenteerd en fijntjes getekend. Allemaal op dezelfde schaal zodat je de afmetingen mooi kunt vergelijken. Voor dat doel zit er zelfs een fraai doorzichtig schaallatje bij. Een boek om een paar avonden prettig meer door te brengen op de bank of aan tafel. Een hebbeding, koffietafelboek en nuttig naslagwerk tegelijk. Het expliciete doel van het boek is dan ook die atlas, dat overzicht, een handboek waarin ieder die met pleinen bezig is de exacte fysieke eigenschappen van de pleinen kan checken.
Een poosje geleden (14/1/2015) blogden Enno Zuidema en Petra de Braal op Ruimtevolk over 'het failliet van de plannenmakerij'. Hun betoog: Plannen zijn te statisch, ze kunnen geen nieuwe inzichten of omstandigheden opnemen. Het gaat om verhalen, verhalen zijn de waarheid. Zef Hemel deed ook een duit in het zakje: 'Laten we het nog even over geld hebben …. Geld werkt niet.'
We konden erop wachten. Het totale debacle van de Hollandse hogesnelheidstrein moest wel leiden tot nieuwe ideeën om het autoverkeer te bevorderen. Of tot het oprakelen van oude ideeën, want het gaat hier onder andere over een voorstel van de PVV uit 2008 dat weer opduikt. Als het de trein niet lukt om op dat prachtige tracé in een half uurtje van Rotterdam naar Amsterdam te rijden, geef auto's dan die kans!
De vraag wordt te weinig gesteld en al helemaal zelden beantwoord. Te weinig, omdat het begrip in allerlei discussies over de inrichting en het gebruik van ons land en onze steden een prominente rol speelt. Te weinig woningen in de binnenstad, winkelleegstand in de binnenstad, verkeerschaos in de binnenstad, de binnenstad centraal, de binnenstad als bruisend hart van de samenleving… Voor de discussie en voor het maken van plannen is het belangrijk te verhelderen wat begrippen als binnenstad, stadscentrum, winkelcentrum en stadshart betekenen en wat ze van elkaar onderscheidt.
Ruim 25 jaar geleden werkten we in het jonge Rotterdamse stedenbouwkundige laboratorium Urbis* regelmatig aan V&D-locaties. Het architectenbureau Kraaijvanger, waar we een paar kamers van in gebruik hadden, had in de hoogtijdagen een flink aantal V&D's gebouwd waar nu 'iets mee was'. Een update was nodig en het was verstandig eens met een stedenbouwkundige analyse te starten. Wat bleek: in heel wat Nederlandse steden, van Enschede tot Roosendaal had V&D een goede plek veroverd in de wederopbouwtijd.
Oké mensen, zegt de gespreksleider, de crisis is voorbij, we gaan weer vrolijk bouwen. Maar WAT? En HOE? Wat voor architectuur gaat het worden? Wat vinden we mooi met z'n allen? Het thema van vanavond is: 'Architectuurstijl'. En jullie begrijpen, anno 2015 is eerst de burger aan het woord.
