Marjolein van Eig is architect en eigenaar van BureauVanEig. Haar ontwerpen kenmerken zich door het hergebruik en de interpretatie van archetypes. Zij plaatst haar gebouwen op een zorgvuldige, vanzelfsprekende en verrassende manier in de tijd.
Marjolein schrijft ook over architectuur, onder meer voor ArchiNed, de Architect en HP/DeTijd.
Stadswoningen uit het begin van de vorige eeuw zijn hartstikke flexibel. De opzet van de dragende baksteenwanden in combinatie met houten vloeren zorgt ervoor dat de woningen sinds jaar en dag geschikt zijn voor allerlei doelgroepen. Ze kunnen met gemak worden samengevoegd, dan wel gescheiden. Wij wonen in een dergelijk stadsblok. Het blok heeft vier lagen, de beukmaat is 5.10 meter en de diepte tien meter. Per stramien zijn er twee voordeuren. Er zijn een-, twee-, drie-, vier-, vijf-, zes-, zeven-, acht- en negenkamerwoningen. Er wonen gezinnen met een tot vijf kinderen, 'empty nesters', ouderen, eenoudergezinnen, jonge stellen, studenten en alleenstaanden uit tig verschillende culturen. Hier en daar zitten bedrijfjes.
Een paar jaar geleden wonnen we een prijsvraag. De eerste vraag die de opdrachtgever ons stelde was; kan het bouwwerk ook kleiner? Bijvoorbeeld twee keer zo klein? Het ging om een koepel op een landgoed in Heemstede. De vraag had vooral te maken met het beschikbare budget. Tja, de helft kleiner, dan zou de koepel niet meer toegankelijk zijn en meer een soort speelobject voor kinderen worden. En dat was niet echt de bedoeling. We stelden voor om uit te zoeken of het ontwerp 0,8 of 0,9 keer verkleind kon worden. De conclusie was, dat verkleining met tachtig procent mogelijk bleek en wellicht zelfs beter is voor de plek.
Toen Auguste Perret in Marseille de Unité d'habitation van zijn voormalige leerling Le Corbusier bezocht, zei hij: "Ik ken twee architecten in Frankrijk, de andere is Le Corbusier." Ik neem aan dat een besmuikt lachje volgde, zelfspot siert immers de mens, maar met die Fransen weet je dat nooit. Voor hen die in de jaren negentig aan de TU in Delft geschoold zijn, is de uitspraak van Perret verrassend, Corbu was toch juist de enige echte architect?
"Fout materiaal bestaat niet", zei Vera Yanovshtchinsky een keer tegen mij toen ik een gezicht trok bij haar voorstel om trespa toe te passen. Trespa immers, dat deed je toch niet! Verkeerde toepassingen van materiaalgebruik, dat was wat er volgens Vera aan de hand was. Elk materiaal heeft zo zijn plek. Een verrassende blik, vond ik. Ik kwam van architectenbureau Biq waar ik goed had leren tekenen, materialiseren en detailleren. Bepaalde dingen echter, waren not done. Plastic kozijnen bijvoorbeeld en trespa. En loketten. Loketten?
NRC handelsblad heeft op zaterdag een bijlage die Lux heet. De inhoud is meestal van een irritante oppervlakkigheid. Vaak lees ik dit deel, tot mijn eigen teleurstelling, als eerste. Na de voorpagina volgt een pagina met een foto van een huis met een bijzonder interieur. De bewoners worden geïnterviewd over het wie, wat en waarom van het pand. Er komen prachtige woningen langs en dito bewoners. De laatste vraag is vaak "wat mee te nemen bij brand". De meeste mensen nemen hun dierbaren mee.
De afgelopen tijd vielen er dikke, zware, pakketten in mijn brievenbus. Zomaar. Ze bleken afkomstig te zijn van een baksteenfabrikant die ik niet kende. Dat was ook de reden voor de ontvangst; zij maakten zich graag aan mij kenbaar middels deze pakken. Het gewicht was niet te herleiden tot baksteen, maar bleek tot ieders vreugde te bestaan uit dikke repen chocolade van een verantwoord merk. We werden er allemaal erg blij van, er kwamen in totaal vier van dit soort pakjes binnen, goed voor ruim twee kilo chocolade.
Toevallig weet ik een boel over kopgevels. Dat zit zo. De bna heeft een serie uitgebracht en die heet Freestyle. Daar kunnen architecten over hun fascinatie schrijven en die van mij, of liever gezegd van ons, is die van de kopgevel. Wat is dat dan, een kopgevel, vragen de meeste mensen ons, maar gelukkig hoef ik dat hier niet uit te leggen. Een kopgevel staat natuurlijk aan het einde van een rijtje huizen. En van die rijtjes hebben we er genoeg in Nederland en dus er valt een hoop over te vertellen.
Dat is dan een genant moment, dat ik een woord dat elke architect in zijn woordenschat zal hebben, niet ken: polychromie. Volgens de Nederlandse encyclopedie betekent het: 'De toepassing van verf of versieringen in verscheidene kleuren. Deze term wordt meestal gebruikt met betrekking tot beeldhouwwerk, architecturale versiering, keramische objecten en verschillende oude kunstvoorwerpen. Gebruik "polychroom" voor het kenmerk dat dit proces beschrijft.' U wist dit natuurlijk al lang.
Het schijnt dat beduidend meer activiteit in de hersenen waar te nemen is, wanneer je naar een witte wand kijkt dan naar de televisie. Ik weet niet of dit waar is, maar het is een mooi gegeven. De witte wand laat je gedachten vrij, terwijl de televisie de gedachten voor je invult, je hoeft niets te doen. Dat laatste kan bij tijd en wijle overigens erg prettig zijn, maar dat terzijde.
De fenomenologie is een filosofische stroming die ontstond tegen het einde van de negentiende eeuw. Ze probeert de fenomenen om ons heen te beschrijven zoals ze voor ons verschijnen, zonder enige vooronderstelling. Daarbij worden niet alleen zichtbare en de herkenbare elementen verwoord, maar ook aspecten die niet direct zichtbaar zijn.
