Tekst: Jean-Pierre Wuytack, CEO Vandersanden
Ik kan iedereen geruststellen. Het antwoord is: ja, baksteen is springlevend als bouwmateriaal. Ook in deze vreemde tijden blijven we vooruitkijken en werken aan onze verre en minder verre toekomstplannen. Bij Vandersanden zijn we er dan ook trots op dat we niet in jaren denken, maar in generaties. Ik ben er zeker van dat ook de volgende generatie nog bakstenen produceert.
Transformatie
De gevelsteen, en onze industrie, zal wel diepgaand van gedaante veranderen. Energie-efficiëntie is daarin een belangrijke drijfveer, voor kopers, projectontwikkelaars en leveranciers. Wij zijn die transformatie al volop aan het plannen en uitvoeren omdat het onze ambitie is om op vlak van duurzaamheid voorop te lopen.
Wij zien de transitie in twee stappen verlopen. In een eerste fase – tegen 2030 – willen we de energie-uitstoot van onze gevel- en straatbaksteenproductie en ons product drastisch verlagen.
Daarna leggen we de horizon op 2050. Tegen dan gaan we voor een 100 procent groen, energieneutraal bakproces.
2030: een vermageringskuur voor de gevelsteen
Baksteen is in feite een heel duurzaam bouwmateriaal. Baksteen bestaat uit natuurlijke, vaak recycleerbare grondstoffen als klei en zand. Tijdens de productie van baksteen maken we bijna geen afval.
Bij die productie stoten we wel CO2 uit: tijdens het bakken, maar nog meer bij het drogen. In cijfers: Vandersanden stoot in zijn Belgische gevelsteenfabrieken (Bilzen en Lanklaar) zo’n 60.000 ton CO2 uit en in de Nederlandse gevelsteenfabrieken in Beek en Hedikhuizen ongeveer 25.000 ton.
Dat is maar een heel klein percentage van de totale CO2-uitstoot van de industrie op jaarbasis (in België 18 miljoen ton per jaar). Maar daarom hoeven we het niet te minimaliseren: als het op duurzaamheid aankomt, moet iedereen zijn figuurlijke steentje bijdragen.
Gevelsteen op dieet
Hoe doen we dat? De belangrijkste evolutie vandaag is die van de gevelsteen die op dieet gaat, dit heet ‘dematerialiseren’ (smallere gevelstenen). In de meest extreme vorm betekent dit: je gaat van gevelstenen naar baksteenstrips.
Een standaardgevelsteen meet vandaag 10 centimeter. De tijd dat onze gevels met een laag van 10 centimeter steen werden bedekt, ligt achter ons. Vandaag evolueren we eerder naar stenen van 6,5 tot 8 centimeter diep. Je bespaart op materiaal, maar je hebt ook beduidend minder energie nodig in het productieproces. Sommige varianten zijn niet zozeer dunner, maar hebben wel minder materiaal door uitsparingen in de steen. Je botst wel altijd op die grens van zo’n 30 procent besparing.
Wij willen de bouwsector het nodige duwtje in de rug geven om bij te dragen aan de energietransitie in de baksteenindustrie”
De vermageringskuur stopt daar dus niet. Vandersanden heeft nu al de beweging ingezet om baksteenstrips van 1,8 centimeter te maken. Dit soort strips kunnen worden gemaakt door volle bakstenen te verzagen tot strips. Echter Vandersanden is als eerste steenfabrikant overgeschakeld naar de productie van eco-baksteenstrips, die momenteel worden gevormd in mallen van 1,8 centimeter. Bij de huidige steenstrips van 1,8 centimeter die in de mal worden gevormd, daalt het grondstoffengebruik met ruim 70% in vergelijking met de traditionele gevelsteen. Het energieverbruik daalt momenteel met 50%, gezien de strips in cassettes worden gelegd om te bakken in een tunneloven. Vandersanden wil deze strips binnenkort bakken in een ‘roller-oven’ zodat het energieverbruik dan eveneens met 70% daalt.
Door minder materiaal te gebruiken, besparen we niet alleen energie en grondstoffen, maar ook de uitstoot van het transport wordt drastisch gereduceerd. En door het gebruik van dunnere stenen en/of baksteenstrips heb je meer ruimte voor isolatie in de muren.
CO2-arme gevelstenen
CO2-arme gevelstenen liggen eigenlijk binnen handbereik dankzij de evolutie naar eco-baksteenstrips die in een roller-oven worden gebakken. Dan is het niet meer zo moeilijk om de volgende stap te zetten om tot een CO2-neutrale tot zelfs zero-emission steen te komen. Gegeven de CO2-intensieve productie van bakstenen op basis van fossiele brandstoffen, is dit vandaag nog toekomstmuziek.
Tegen 2050 willen we die uitdaging echter hebben opgelost– al moeten we nog een aantal vergunningstechnische hordes nemen, zoals de mogelijkheid om groene stroom via windmolens te mogen of kunnen produceren.
2050: CO2-neutraal, door vergroening van het productieproces
Uitgaande van de nieuwe norm van gedematerialiseerde steen, zullen we in de toekomst minder energie nodig hebben in ons proces. Dan wordt het makkelijker om die volledig te vervangen door hernieuwbare energie.
Bestaande technologie zetten we nu al maximaal in. We hebben zonnepanelen gelegd op alle fabrieksdaken. We plannen op onze vestiging in Lanklaar ook een eerste windmolen, maar het verkrijgen van vergunningen voor windmolens blijkt op dit moment een heel uitdagend traject. En in onze straatbaksteenfabriek in Tolkamer beschikken we sinds kort over een nieuwe extreem zuinige oven, die drie oudere bakovens vervangt en het energieverbruik met circa 30% verlaagt.
We investeren ook in nieuwe technologische doorbraken. Waterstof zou wel eens heel interessant kunnen zijn als we dat uit wind- of zonne-energie kunnen halen. We wachten daar niet af, maar we sponsoren een innovatief studieproject aan de KU Leuven om door middel van zonnepanelen waterstofgas te produceren, met een hoog rendement.
CO2-neutraal is de duidelijke way to go voor de komende jaren. Dankzij baksteenstrippen en de vergroening van ons productieproces zijn we bij Vandersanden goed op weg om ten laatste tegen 2050 minimaal CO2-neutraal te produceren. We hopen zelfs de zero emission norm te halen.
Klimaatneutraal
Maar ook hier stoppen we niet bij ons productieproces, en betrekken we het product zelf ook in onze weg naar klimaatneutraliteit. We zijn momenteel namelijk goed op weg om CO2-negatieve stenen te produceren. Dit zijn stenen die tijdens het productieproces geen CO2 uitstoten, maar - integendeel - CO2 opnemen. Mits een groot deel van de basisgrondstof afkomstig is van recyclage, wordt tevens een eerste stap gezet naar een “circulaire” economie.
Helemaal circulair wordt deze CO2-negatieve steen als we erin slagen deze “droog-gestapeld” te verwerken (in plaats van te lijmen of te metselen), zodanig dat de muur bij afbraak kan worden gedemonteerd en de stenen worden hergebruikt. De eerste productontwikkelingen van deze “disruptieve gevelsteen” zijn veelbelovend.
Laat het in ieder geval duidelijk zijn dat Vandersanden niet stilstaat wanneer het op duurzaamheid aankomt. Voor ons moet de decoratieve gevelsteen mee zijn met zijn tijd. Dunnere en dus CO2-armere of eco-vriendelijkere gevelstenen zijn een eerste deel van de puzzel.
Dit artikel is gesponsord door Vandersanden.
