Projecten

Door Harm Tilman -

Door Dave Wendt - Het museum vervangt twee bestaande musea die voorheen ondergebracht waren in historische, zwaar verouderde panden. Het combineert de regionale archeologische vondsten met een collectie moderne kunst. Als lokaal museum heeft het tevens een educatieve functie en een taak in het presenteren van de actuele regionale kunst. Deze verscheidenheid is samengebracht in een eenduidig volume, dat echter een verrassende ruimtelijke differentiatie omvat.

Door Harm Tilman - Verstedelijking veroorzaakt groei van de mobiliteit, terwijl omgekeerd de ontwikkeling van transportmiddelen bijdraagt aan de stedelijke dynamiek. De laatste jaren is de relatie tussen verstedelijking en mobiliteit echter grondig verstoord. Ofschoon in het beleid concentratie werd aangemoedigd, is het proces van spreiding niet afgeremd. Daarmee zijn nieuwe patronen van mobiliteit ontstaan waarop het beleid het antwoord schuldig is gebleven. Ook de groei ervan is doorgegaan. Opgave is niet alleen deze nieuwe mobiliteit te optimaliseren, maar ook de mogelijkheden ervan te verrijken. Benaderingen waarin de snelweg weggestopt of verfraaid wordt om de acceptatie ervan te vergroten liggen voor de hand. maar laten vele kansen onbenut. Beter is het de mobiliteit zelf optimaal te accommoderen en te verrijken met passende voorzieningen.

Door Wolfgang Höhl - Voor het terrein van de Landesgartenschau in Weil am Rhein ontwikkelde Zaha Hadid een honderdveertig meter lange, vloeiende architectuur, die prachtig inspeelt op het landschap. Doordat de verschillende ruimtes vloeiend in elkaar overlopen en de functies ervan onbestemd blijven, worden de bezoekers medeontwerpers van deze eindeloze omgeving. Constructie, kleurstelling en materialisatie ondersteunen het subtiele spel dat het gebouw speelt met de relativiteit van hun waarneming.

Door Pnina Avidar / Marc Schoonderbeek - Na een moeizaam proces van totstandkoming is begin dit jaar eindelijk het Joodse Museum van Daniel Libeskind geopend. Het museum beoogt de Joodse dimensie van de geschiedenis van Berlijn te belichten. Volgens de ontwerper kan Berlijn alleen een menselijke toekomst krijgen door de erkenning van de Holocaust en de leegte die deze heeft achtergelaten. Het museum is georganiseerd rond de ervaring van deze leegte. Nu het museum in zijn proportie, licht, materiaal en ruimte tot leven komt, blijkt de architect zich een haast onmogelijke opgave gesteld te hebben

Door Annette Marx - Voor de binnenstad van Utrecht heeft bOb van Reeth een woningbouwcomplex ontworpen dat tot stand is gekomen vanuit een sterk cultuurhistorisch besef. Het proces tussen de verschillende belanghebbende partijen heeft geleid tot het herstel van een verloren gewaande stille enclave. Deze is op uiterst zorgvuldige wijze getransformeerd tot een eigentijds model van stedelijk wonen.

Door Christoph Grafe - De interessantste experimenten met het ontwikkelen van nieuwe woonmilieus vinden de laatste jaren in Amsterdam plaats. Met name de voormalige havengebieden zijn een vrijplaats voor het ontwikkelen van woonmilieus voor veeleisende en kapitaalkrachtige stedelingen, die situationele en stedelijke kwaliteiten tegelijk wensen. In tegenstelling tot de suburbane wijken, waarin beeldvariatie een opgelegde individualiteit suggereert, biedt Borneo Sporenburg juist een neutraal gezicht, waarachter het pluriforme wonen zich onopgemerkt kan ontplooien.

Door Harm Tilman - In de meeste woonmilieus is de verhouding tussen bebouwing en open ruimte een van de belangrijkste thema's. Nergens is dit zo extreem uitgewerkt als op het Amsterdamse GWL-terrein. Het verlangen naar natuur is in deze wijk niet vervuld met een valse harmonie tussen nostalgische architectuur en negentiende-eeuwse buitenruimtes. De wijk dankt haar specifieke karakter juist aan het zowel horizontaal als verticaal naast en boven elkaar plaatsen van contrasten. Dit daagt uit tot een intensief gebruik van de in allerlei gradaties beschikbare buitenruimtes.

Door Klazien Brummel - In Tilburg is de afgelopen jaren een groot aantal kwalitatief hoogwaardige architectuurprojecten tot stand gekomen. Aan de opzet, de materialisatie en het onderhoud van de openbare ruimte wordt dusdanig veel aandacht besteed, dat langzaam gesproken kan worden van een Tilburgse cultuur van de stedelijke ruimte. In deze cultuur neemt de tuin die Adriaan Geuze voor Interpolis realiseerde een belangrijke plaats in. In deze tuin 'waarin niets de fantasie in de weg staaf kan de stedeling zich voor één moment onttrekken aan de dagelijkse stress. Een functie die echter deels teniet wordt gedaan door het kunstwerk van Niek Kemps.

Door Tamira Tummers - De verbouwing van de voormalige Philipsfabriek aan de Emmasingel roept een bijzonder gebruik op. De ingrepen, die ruimtes met een verrassende overmaat hebben opgeleverd, maken een inspirerende samenwerking tussen de verschillende culturele instituten mogelijk. Tegelijkertijd is het gebouw hecht verankerd in het stedelijk weefsel door visueel te benadrukken dat het opgenomen is in een toekomstige route, die de binnenstad met het achterliggende stadion zal verbinden. Het is echter jammer dat de verandering van de oorspronkelijke roedenverdeling in de gevel het oorspronkelijke verticale karakter gewijzigd heeft in een horizontaal straatgevelbeeld.

Door Janny Rodermond - De Faculteit Bouwkunde van de TUD staat bekend als een bolwerk van neo-modernisme. Lange tijd werd Mecanoo gezien als het bureau dat het modernisme het meest virtuoos wist te restylen voor eigentijds gebruik. Met het ontwerp voor de bibliotheek, symbool van kennis en ideeën, breekt Mecanoo overtuigend met de haar toegedichte positie in de luwte van het modernisme. Het gebouw is expliciet hybride van karakter en onttrekt zich aan de belangrijkste modernistische spelregels.

Door Janny Rodermond - De gebouwen van o m a verzetten zich tegen een interpretatie die gebaseerd is op het lezen van architectonische beelden. Bij het Educatorium geven de gevels op het eerste gezicht glasheldere informatie over de indeling van het gebouw. Toch kan het Educatorium alleen begrepen worden vanuit het interieur. De affiniteit die Rem Koolhaas en mede-architect Christoph Cornubert hebben met scenografie is omgezet in de creatie van een architectonisch landschap, dat zich manifesteert als een uitsnede uit het stadslandschap.

Door Harm Tilman - De opening van het Guggenheim museum in Bilbao was wereldwijd een media-event. Daarmee heeft de extravagante architectuur al een belangrijke taak vervuld. Over de lokale betekenis bestaat echter onzekerheid. Waardering voor de ingenieuze wijze waarop Gehry met zijn spectaculaire museum het scala aan stedelijke ruimtes heeft verrijkt, wordt afgewisseld met onrust over de te verwachten exploitatiekosten. Luis Fernandez-Galiano, hoofdredacteur van Arquitectura Viva, maakt een eerste balans op.

Door Harm Tilman - De door het Vinexbeleid voorgeschreven woningdichtheid vormt een soort optimum tussen de vraag naar grondgebonden woningen en het draagvlak voor stedelijke voorzieningen. Een te gelijkmatige spreiding van deze dichtheid over nieuwe woongebieden komt echter onvoldoende tegemoet aan de behoefte aan differentiatie. Verschillende studies onderzochten zowel op stedenbouwkundig als op typologisch niveau de mogelijkheden van differentiatie, al dan niet binnen de door het Vinexbeleid gestelde randvoorwaarden. Tussen stad en landschap blijken vele gradaties van verstedelijking mogelijk te zijn, die het clichébeeld van een gesuburbaniseerd Nederland nuanceren.

Door Dirk van den Heuvel - De Villa VPRO is de proeve van bekwaamheid van het bureau MVRDV. Doordat de architecten de gelegenheid kregen om op compromisloze wijze de eigen ideeën te realiseren is de Villa VPRO een exemplarisch gebouw geworden. Het plaatst het bureau in de frontlinies van de architectuurdiscussies. Landschap en labyrint worden hierbij vaak als metaforen ingezet. Ze dienen veelal als generator van nieuwe beelden, MVRDV wil voorbij dit niveau van het beeld gaan. In de Villa VPRO dienen landschap en labyrint in de eerste plaats als denkmodellen die het gebouw organiseren en de ruimtelijke conceptie bepalen. Landschap en labyrint vooronderstellen immers een bepaalde verhouding tussen beeld en structuur, tussen ruimtelijke ervaring en orde. Het waarnemend oog is hierbij cruciaal. Voor de Villa VPRO betekent het dat uitzicht en doorzicht een belangrijke rol spelen in de ruimtelijke beleving. Zij zorgen voor de plaatsbepaling van de gebruikers. Posities van de patio's en vides, van schermen en wanden, van transparant of gekleurd glas reguleren daarbij afwisselend het richten of verstrooien van de blik.

Door Janny Rodermond - Als treffend architectonisch beeld steekt deze variant op een simpele galerijflat de mediagenieke kwaliteiten van Bloms paalwoningen naar de kroon. Toch is dit sterke beeld in de toelichtingen van de ontwerpers niet meer dan de logische gevolgtrekking uit een eenvoudige rekensom, waarin het gevraagde aantal woningen geconfronteerd is met de stedenbouwkundige randvoorwaarden. Het besluit om woningen aan de flat te hangen had een reeks minieme mutaties tot gevolg. Deze brengt een tintje individualiteit aan binnen de rigide structuur. Een intelligent voorbeeld van humaan functionalisme.

Door Ed Melet - De meeste ontwerpen van Renzo Piano kenmerken zich vooral door verschillende vormen van lichtheid. newMetropolis daarentegen is een zwaar monolithisch volume. Deze massiviteit is echter niet in tegenspraak met Piano's ontwerpopvattingen, waarbij de toegepaste technieken samenvallen met het oorspronkelijke concept dat niet aan de haven maar aan de onderliggende tunnel ontleend is. Ook in newMetropolis is geen onderscheid gemaakt tussen vorm, constructie, installatie en materialisatie.

Door Harm Tilman - In het recente verleden was het stedenbouwkundig discours over de groei van de steden vooral gericht op de periferie. Gedwongen door de eindigheid van het stedelijk grondgebied in samenhang met de wens om een verdere verstarring van de historische centra tegen te gaan, zal de aandacht zich meer moeten richten op het moderniseren, reorganiseren en transformeren van centrale stedelijke gebieden. In dit artikel wordt de aanpak van drie van deze gebieden besproken: het Begemann-terrein in Helmond, het Ciboga-terrein in Groningen en het Chassé-terrein in Breda.