Duurzaam bouwen vraagt om meer dan alleen hergebruik van materialen. De keuze tussen bestaande en nieuwe materialen is complexer dan het lijkt. Prestaties, levensduur en milieu-impact spelen allemaal een rol in de uiteindelijke afweging. 'De grootste winst zit niet in één oplossing, maar in de combinatie van keuzes', zegt Bart Hellings, hoofd projectteam bij Reynaers Aluminium.
Woningbouw gaat de komende jaren over CO2-arme materialen én lowtech ontwerpen met minimale installaties. Dat zeggen acht grote beleggers en vijf woningbouwcorporaties die het voortouw nemen nu de overheid volgens hen te weinig eisen stelt aan materiaalgebonden CO2-reductie. Ontwerpen die niet voldoen krijgen geen financiering. Architecten zijn cruciaal om afgewogen keuzes te maken.
In de Achterhoek heeft Overtreders W een 100 procent biobased retraitecentrum ontworpen met twee logiesgebouwen en een eetzaal. De nieuwbouw kwam tot stand via de rood-voor-rood-regeling, die toestaat om agrarische opstallen te vervangen door bebouwing met een andere functie. Op de plek van een voormalige ligboxenstal verrees een nieuw ensemble dat circulariteit en hergebruik centraal stelt.
Bij de transformatie van Thoravej 29, een voormalige opslagloods in Kopenhagen, hergebruikte architect Søren Pihlmann 95 procent van de materialen. Dat leverde 88 procent minder CO2-uitstoot op en 90 procent minder bouwafval. Maar de transformatie is meer dan alleen duurzaam. Het is een testcase die nauwgezet is gevolgd door onderzoekers van de Universiteit van Kopenhagen. En alle data is openbaar beschikbaar.
Architect Tim Vekemans won ooit een tender voor de uitbreiding van een school door het gebouw níet uit te breiden. Hij startte zijn bureau RE-ST om de bouwbranche radicaal te veranderen door het bestaande beter te benutten. 'Nederland hoeft niet te bouwen om aan de woonbehoefte te voldoen. Er is geen tekort, er is een overschot.'
Creneau International heeft onlangs het meest duurzame ING bankkantoor van Nederland opgeleverd, gemeten via de Building Circularity Index (BCI). Het gebouw op de Coolsingel in Rotterdam - ruim 600 vierkante meter groot - behaalt dankzij 108 duurzame initiatieven een Building Circularity Index (BCI) van maar liefst 69%. Alles in het gebouw, dat nu al Paris-proof is, heeft een verhaal. Of het nu gaat om het gebruikte hout uit een failliete sportwinkel in Breda of een vloer gemaakt van door ING-medewerkers uit de Maas gevist plastic en defecte ING-pennen.
Al dertien jaar werkt Josse Popma, architect en medeoprichter van Popma ter Steege Architecten (PTSA), aan projecten waar hergebruik centraal staat. Als een curator gaat hij op zoek naar geschikte materialen, die met 'een kleine bewerking' een nieuw leven krijgen. In de podcast 'Over Architectuur Gesproken' vertelt hij hoe hij hergebruik hoogwaardig maakt, over Paris Proof en over Kantoor vol Afval.
We moeten circulair bouwen aantrekkelijk en aangenaam maken voor zowel de ontwerper, de aannemer als de opdrachtgever en de gebruiker. Hiervoor moeten ze op de juiste manier worden meegenomen in het proces van hergebruik. Bijna iedereen staat ervoor open om iets goeds te doen voor het milieu, maar wil ook de zekerheid en de endorfine en dopamine die vrijkomt met bezitten van 'mooie' producten. Zolang we genoegen moeten nemen met kwalitatief minder, is meer innovatie nodig.
