Usquare Feder, Elsene, Brussel (BE) - evr architecten, BC architects & studies en Callebaut architecten

Het project omvat een renovatie en aanpasbaar hergebruik van zeven historische gebouwen van de voormalige Ixelles kazerne naar publieke en universitaire ruimtes. Het bevat een onderzoekscentrum, een internationaal huis, een duurzame food hall, en het Brussels Instituut voor Advanced Studies (BIAS). Architecten hebben de opdracht om een gewaagd, duurzaam en circulair ontwerp te creëren met respect voor de geschiedenis en stedelijke context.

(Beoogde) aanpak

De transformatie van Usquare.brussels omarmt een circulaire, erfgoedbewuste aanpak. In plaats van het hele gebouw te slopen, richt het project zich op het hergebruik van de bestaande constructie en het aanpassen daarvan. Door een omkeerbaar ontwerp en het behoud van de belichaamde energie te behouden zet het initiatief een standaar voor duurzame stedelijke herontwikkeling.

Samenwerking met andere disciplines

Geleidt door drie architecten bureaus -waaronder een gespecialiseerd in restauratie- bracht het project architecten, engineers en materiaalwetenschappers samen in een samenwerkend design proces. Deze interdisciplinaire inspanning heeft tot de ontwikkeling van de innovatieve bio-based materialen geleidt. Zoals een akoestische klei stuc, gemaakt van Brusselse aarde en hennepbeton muren. Dit laat zie hoe duurzaamheid baat bij het onderzoeksgedreven team.

Duurzaamheid

Het project past een circulaire aanpak die focust op minimalisering van slopen en het maximaliseren van het hergebruiken van materialen. Door het behouden van bestaande structuren en het hergebruiken van de componenten aanwezig op de locatie is de milieu-impact gereduceerd. Bio-based materialen, zoals akoestiek klei stuc, gemaakt van lokale grond, en hennepbeton zijn gebruikt voor het verder minimaliseren van de koolstofdioxide uitstoot en de afhankelijkheid van nieuwe bronnen. Dit draagt bij aan een duurzaam, koolstofarm bouwproces. 

Materiaal en techniek

Usquare.brussels illustreert lokale materiaal oogst: 98.000 stenen (130 kubieke meter), marmeren vensterbanken, beglazing, en natuurlijke stenen zijn gered en hergebruikt. Hennep betonnen muren en akoestiek klei stuc, beide bio-based materialen, zijn uitgebreid gebruikt. Een modulair systeem voor binnenwanden maakt eenvoudige montage en demontage mogelijk, waardoor de materialen herbruikbaar blijven. Deze combinatie van technieken benadrukt een vooruitstrevende benadering van circulariteit en materiaalefficiëntie. 

Maatschappelijke impact

Deze stedelijke reconversie opent een eerder gesloten gendarmerieterrein voor het publiek en creëert inclusieve ruimtes voor leren, innoveren en interactie met de gemeenschap. Nieuwe ingangen verbinden de wijk met de omgeving, bevorderen de toegankelijkheid en transformeren het gebied naar een publieke ruimte voor de wijk en de universiteit.

Fysieke impact

De fysieke transformatie van het gebied heeft een harmonieuze balans gecreëerd tussen de oude en nieuwe constructie. De behouden historische gebouwen zijn naadloos geïntegreerd met de nieuwe houten interieur elementen, dat een samenhangend en functioneel design oplevert. Een nieuw verhoogd plafond biedt ligt voor de entreehal. Terwijl de materialen, zoals hergebruikte marmeren vensterbanken en hennep betonnen muren, zowel de esthetische en de akoestische kwaliteit van de ruimte waarborgen. Beide bevorderen ze een sterke verbinding tussen verleden en heden. 

Material circulation

Voor de sloop zijn de materialen zorgvuldig getest voor de duurzaamheid en de mogelijkheden tot hergebruik. Er werden workshops gehouden om de buurt te betrekken bij het maken van het hennepbeton, bijdragend aan de toewijding van het project om kennis te delen en lokale betrokkenheid te supporten. Het ontmantelings- en categoriseringsproces creëerde een locatie specifieke materialenbank, die de maximale terugwinning en hergebruik benadrukte. Deze doordachte benadruk van de materialen garandeert een duurzaam, circulair ontwerp met een sterke connectie met de gemeenschap.

PDF bestanden