Deze week werden de bomen boven op het in aanbouw zijnde depot van Museum Boijmans in Rotterdam door MVRDV gehesen. In de niet-corona tijd hadden ze van mij daar een tribune voor neer mogen zetten. Ik was er nog op gaan zitten ook. De daktuin is niet alleen een wezenlijk onderdeel van het gebouw maar ook een gebeurtenis van jewelste. Nu kon ik het zien vanaf het dak van een nabije woontoren en natuurlijk ook via de op sociale media gedeelde filmpjes.
Muizengat
Diezelfde dag spoedde ik me voor mijn dagelijkse boodschappen naar de Albert Hein. Nadat ik me door de te smalle toegangsdeur -een muizengat gezien het enorme XL volume dat voor deze super is gebouwd- had gewurmd moest ik me twee keer door de “slang” met wachtenden heen wringen om achteraan te kunnen aansluiten. De 1,5 meter samenleving komt met horten en stoten op gang.
Iconografisch programma
Het depot van MVRDV en de ingang van Albert Hein: groter kan het contrast niet zijn. Duidelijk is dat die entree een ontwerpopgave is die in het oorspronkelijke plan niet is meegenomen. Duidelijk is ook dat je met een iconografisch programma dat voor het depot tot zo’n opwindend gebouw heeft geleid, bij de entree naar de Albert Hein weinig kunt beginnen.
Ontwerpopgave na corona
In mijn vorige blog ging ik in op de vraag wat de ontwerpopgave zal zijn na corona. Het leverde me een vermanend vingertje op van een van mijn trouwste volgers: heeft dat wel zin, is het daarvoor niet veel te vroeg. Op het gevaar af weer zo’n reactie te ontlokken, vraag ik dan nu toch maar aandacht voor de mogelijke ontwerpopgave in de 1,5 meter samenleving. Akkoord?
Sociale onthouding
Uitgangspunt zal zijn: ons land kan niet eeuwig in lockdown blijven, hoe intelligent die ook is. Tegelijkertijd kunnen we gezondheid niet uitruilen voor economie. Feit is verder dat een terugkeer naar de situatie zoals die was uitgesloten is: het virus zal de komende jaren onder ons blijven rondspoken, totdat we een vaccin vinden of voldoende immuniteit hebben opgebouwd. In beide gevallen hebben we een periode met sociale, of beter gezegd fysieke onthouding van minimaal twee jaar voor de boeg.
Aanpassingen OV
Als ik dan nadenk wat concreet kan worden gedaan, kom ik bijvoorbeeld uit op aanpassingen in het OV. Checkpoints en tests lijken me onvermijdelijk. Je zult ze zo dienen in te richten dat opstoppingen en vertragingen worden voorkomen. Ga je maatregelen ontwerpen om 1,5 meter afstand gemakkelijk in stand te houden voor wachtende reizigers. Ongetwijfeld blijven er minder treinen rijden.
Herinrichting straten
Het ligt voor de hand het ontwerp van stations en van zitplaatsen op die stations aan te passen. Maar evenzeer om straten opnieuw in te richten, zoals ze nu al doen in New York, op zo’n manier dat je elkaar kunt passeren op 1,5 meter van elkaar. Dat geldt zeer zeker ook voor de fietspaden. Beide dienen op drukke punten te worden verbreed, zodat je elkaar ook daar op 1,5 meter kunt passeren.
Weer naar school
Mogelijk kunnen we ook gebouwen zoals stadions, theaters en scholen corona-proof maken. Hoe? Kinderen gaan weer naar school, maar de klassen worden verkleind tot tien leerlingen en beginnen op verschillende tijdstippen van de dag. In theaters of concertzalen kun je het aantal zitplaatsen terugbrengen, op een zodanige manier dat op iedere zitplaats 1,5 meter afstand is verzekerd. In de stadions kun je dat natuurlijk ook doen. De voetbalcompetitie kan dan worden afgemaakt. Maar dat betekent wel dat tegelijkertijd andere verdienmodellen nodig zijn.
Anders opereren
Dat geldt ook voor winkels en bedrijven, alsmede voor restaurants en kroegen die nu moeten sluiten maar die juist een een enorme bijdrage leveren aan de economie. Voorstelbaar is ten slotte dat musea enz weer open gaan door veranderingen aan te brengen in de manier waarop ze opereren. Voor festivals zullen geheel nieuwe vormen moeten worden ontwikkeld, zo moeilijk zal dat niet zijn.
Onderdeel oplossing
Bovenstaande werkt alleen in combinatie met al die zaken die nu al worden uitgevoerd, respectievelijk worden voorbereid. Ik zeg dus niet dat je met het ontwerp de crisis “oplost”. Maar wel denk ik dat het onderdeel kan zijn van de oplossingen waar nu hard aan wordt gewerkt.
Testen en beschermen
Daarbij denk ik in de eerste plaats aan de steunmaatregelen van de overheid, dat de afgelopen weken is ontwikkeld en inmiddels in uitvoering is. Interessant is verder dat nu hard wordt gewerkt aan de testcapaciteit en het drastisch opvoeren daarvan. Daarnaast aan maatregelen die genomen gaan worden ter bescherming van de mensen die deze diensten en voorzieningen aan de gang houden. Dat geldt zeker voor de mensen werkzaam in de zorg, het onderwijs en de schoonmaak.
Telewerken
Afgelopen weken zijn we massaal gaan telewerken. Dit zal vermoedelijk een nog grotere vlucht krijgen. Hopelijk kunnen we leren van de hiermee opgegane ervaringen, dit verder verbeteren en gerichter gaan inzetten. De kantoortuinen en open werkomgevingen van deze wereld zullen het zwaar krijgen.
Vlucht naar online
De andere kant van deze medaille is de massale vlucht naar online bestellingen. Nog meer winkels zullen verdwijnen en veel meer mensen zullen gebruik blijven maken van de bezorgservice van de Jumbo of Albert Hein, nu ze eenmaal hebben ontdekt hoe comfortabel dit is. Dit betekent een intensivering van het bezorgverkeer en de verdere uitbouw van distributiecentra. Het zal nodig zijn dit in goede banen te leiden.
Steden tot leven
Mijne inziens is het denkbaar dat zo onze steden weer tot leven kunnen worden gewekt, al is dat eerder een kwestie van maanden dan weken. Ik ben ervan overtuigd dat het ontwerp hier een grote bijdrage aan kan leveren. Uitermate inspirerend vind ik in dit verband het voorstel van Shift voor een lokale micromarkt in Rotterdam. Het iconografische ontwerp zal intussen noodgedwongen even moeten wachten.
