Aan de achterzijde van het station van Tilburg ligt het spoorzonegebied. De afgelopen jaren is de gemeente samen met ontwikkelaars druk bezig geweest om dit gebied nieuw leven in te blazen. Belangrijke aanjager van alle herontwikkelingen is de transformatie van de voormalige locomotiefloods naar de LocHal.
Transformatie
Deze locomotiefloods uit 1932 vormt een belangrijk onderdeel van het collectieve geheugen van de stad. Veel Tilburgers hebben hier vroeger zelf nog aan locomotieven gesleuteld of kennen wel iemand die er werkte. Maar door technologische ontwikkelingen raakte het gebouw buiten gebruik.
De gemeente besloot niet tot sloop over te gaan, maar er een nieuw onderkomen voor de Bibliotheek Midden-Brabant, Kunstloc Brabant en Seats2meet van te maken. In 2015 schreef de gemeente daarom een architectenselectie uit voor de transformatie van het gebouw. Deze werd uiteindelijk gewonnen door een multidisciplinair team, bestaande uit Civic, Braaksma & Roos Architectenbureau en Inside Outside.
Entreeplein
Op stedenbouwkundig niveau heeft het team een kleine, maar belangrijke ingreep gedaan. “Door de rommelige bebouwing aan de zijde van het spoor te slopen, opent het gebouw zich nu naar deze kant. Zo kan de LocHal een directe relatie aangaan met de trein en het achtergelegen centrum,” legt Gert Kwekkeboom (Civic Architects) uit.
Daarnaast is de bovenste verdieping hier met een eigentijds travee doorgetrokken. Zo ontstaat een publieke wintertuin, oftewel ‘stadsbalkon’, met uitzicht op de omgeving. Tegelijkertijd zorgt dit voor een gedeeltelijke overdekking van het entreeplein.
Bestaande structuur
Met de bestaande structuur van het gebouw had het team een mooie basis in handen om verder mee aan de slag te gaan. “Eigenlijk hebben we hier gewoon te maken met een industriële kathedraal,” benadrukt Job Roos (Braaksma & Roos Architectenbureau). Belangrijk uitgangspunt was dan ook het behoud van de bijzondere ruimtelijke beleving van de hal, en deze waar mogelijk te versterken.
De toevoeging van een dynamisch trappenlandschap zorgt in een keer voor een heldere indeling van de ruimte. Het levert een nieuwe topografie op met een lichte ‘bovenwereld’ en donkere ‘onderwereld’. Tegelijkertijd kunnen de bezoekers zo dichter bij het bovenste, glazen deel van de gevel komen.
Grote gordijnen met een gewicht van ongeveer 500 kilo benadrukken het industriële karakter van het gebouw. “We hebben gezocht naar een eigen choreografie voor deze textiele laag in het gebouw. Door de gordijnen verschillende posities aan te laten nemen, ontstaan telkens weer nieuwe mogelijkheden voor het gebruik van de ruimte,” legt Petra Blaisse (Inside Outside) uit.
Huiskamer van de stad
Voor de verdere inrichting van de LocHal is in 2016 een aparte selectie uitgeschreven, die door Mecanoo is gewonnen. “Voor ons was het van belang om een echte huiskamer van de stad te creëren. Op die manier moet er een spannende dynamiek ontstaan, die door het hele gebouw voelbaar is,” vertelt Fedele Canosa (Mecanoo).
Dat begint al bij de entree van het gebouw waar een stadscafé met bar van keramiektegels de bezoekers ontvangt. Bovenop is een groot neon logo geplaatst, dat van buitenaf al uitnodigt om binnen te komen. Over de oude spoorrails kunnen drie grote treintafels rijden, die een flexibele inrichting van het café faciliteren. In de zomer is het zelfs mogelijk om de tafels naar buiten te rijden, zodat interieur en exterieur vloeiend in elkaar overgaan.
Bibliotheek van de toekomst
Langs de oude kolommen loopt, dwars door het gebouw, een interne straat. Hier valt direct de kinderafdeling op, die in samenwerking met de Efteling is ontworpen. Dat heeft geleid tot een vrolijke ruimte met boekenkasten in de vorm van een kleurpotlood of liniaal en reusachtige sprookjesboeken waar de kinderen doorheen kunnen lopen.
In het kader van de bibliotheek van de toekomst zijn thematische ruimtes geïntroduceerd, waar bezoekers met een specifieke interesse kennis kunnen uitwisselen. Tegelijkertijd geeft dit de mogelijkheid om workshops rond een bepaald thema aan te bieden. Zo is er de StemmingMakerij waar kleurige zitbanken en een touwtjesgordijn een bijzondere uitstraling aan de ruimte geven. Tegelijkertijd maken deze elementen een flexibele inrichting van de ruimte mogelijk voor bijvoorbeeld presentaties of juist interactieve workshops.
Ook in het trappenlandschap is het voor gebruikers mogelijk om plekken naar eigen wens in te richten. Op de tussenverdieping is van oude boeken een podium gerealiseerd, dat door de verschillende hoogtes ook uitnodigt om lekker op te zitten. Flexibele houten zitelementen geven mensen eveneens de mogelijkheid om de trappen op verschillende manieren te gebruiken, bijvoorbeeld als een kleine vergaderplek of juist als een cocon om je even af te zonderen.
Multidisciplinaire samenwerking
De LocHal is tot stand gekomen door een bijzondere samenwerking tussen verschillende bureaus. De diverse expertises geven samen een bijzondere dynamiek aan het gebouw. Dat heeft geresulteerd in een levendig stadsforum, dat nieuw leven blaast in De Spoorzone van Tilburg.
