In de Europatunnel in Hengelo lopen zes verkeersstromen door een woud van kolommen. 'Als er niet zoveel verkeer was, zou het een ideale speelplek zijn voor kinderen. De ruimte nodigt uit om te verstoppen en te bewegen', constateert architect Jolijn Valk, die gefascineerd is door dit soort tussenruimtes. 'Een tunnel is een ruimte die tegelijkertijd beangstigend en hoopvol is. In dit "ondertussen" vindt verandering plaats.'
De muziekkoepel van Wiek Röling is een flonkerend kristal tussen de oude beuken van de Haarlemmerhout. 'Elk moment van de dag neemt hij een andere pose aan', zegt Willem Hein Schenk, tot voor kort stadsarchitect van Haarlem. 'Het is een muziekkoepel maar evengoed een folly. Eenvoudig en tegelijkertijd een krachtig gebouw en door de Haarlemmers in hun hart gesloten.'
Een loggia is een overdekte buitenkamer uitkijkend op de stad. Hij gedijt het best in een warme Italiaanse stad, als comfortabele schaduwrijke kamer hoog boven een zonovergoten plein. In de ritmische gevels van de Nederlandse architectuur is de loggia een uitzondering. In Amsterdam zijn er twee bijzondere te vinden. 'Mijn blik wordt er elke keer naartoe getrokken', zegt liefhebber en architect Ruby van den Munckhof.
In de architectuur schermt Dubai met zijn duizend meter hoge toren, zaait Koolhaas in zijn boek Content (2003) met Big Mother Fuckers en lijken de Fosters, BIG's en MVRDV's het kleine niet meer te eren. Wat klein is wordt over het hoofd gezien. Het is 'niet interessant', 'niet interessant genoeg', of 'hier verdien ik mijn boterham niet mee'. Ontwerpbureaus zijn reuzen geworden die je met kruimels niet meer kan voeden. Als klap op de vuurpijl zijn er de studerende of beginnende architecten die met de modderstroom mee renderingen maken van gebouwen die ze nooit en zeker niet binnenkort zullen realiseren.
Architectuur die verwondert -omdat ze meerdere boodschappen uitdraagt, een dubbele laag heeft, of schijnbare tegenstellingen verenigt-,die zal beklijven. Dat is ook een vorm van duurzaamheid, immers duurzaamheid schuilt niet alleen in technische oplossingen, maar tevens in de verschijningsvorm van gebouwen. Dit soort gebouwen nodigt uit tot nadere beschouwing omdat ze zichzelf langzamer prijsgeven, zoals de Schuurpaleizen in Oost-Groningen.
Wie in Maastricht vanuit het Vrijthof de oude binnenstad in loopt over de Grote Staat, ziet aan het eind van de straat een opvallend hoog en smal huis. Hoewel de voorgevel maar drie verdiepingen telt, wordt de hoogte bijna verdubbelt door een steile dakkap - mét torentje op de nok. Achter dit sprookjesachtige aanzicht schuilt een duizelingwekkende boerenschuur.
Deuren zijn een van de weinige beweegbare onderdelen in de architectuur. Door deuren krijgen zelfs de meest statige, zware gebouwen beweging. Deuren geven de gebruiker een bewegingsvrijheid, zonder dat dit ten koste hoeft te gaan van de geborgenheid van het gebouw. Een dubbele deur is het summum, want dat betekent dubbele vrijheid: je kunt kiezen welke deur je neemt.
Iedere oude stad heeft er één, of meer: het groot-stedelijk huis. Het valt op vanwege zijn karakteristieke proporties of vreemde frivoliteiten - weigerachtig om zich in een specifieke categorie te plaatsen. Tegelijkertijd is hij zeer zelfbewust over zijn verschijning en zijn rol in de stad. Job Floris toog naar oude centrum van Gent voor een prachtexemplaar. Zo hebben ze door de jaren heen nauwelijks aan zeggingskracht ingeboet.
