Arjan den Boer (1972 Nieuwerkerk a/d IJssel) studeerde Algemene Letteren met als specialisaties Cultuureducatie en Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht.
Hij is publicist over geschiedenis, monumenten, architectuur en spoorwegen.
'In Brandevoort is alleen de spoorlijn recht', zei geestelijk vader Rob Krier ooit over zijn historiserende Vinex-wijk bij Helmond. Het grote publiek waardeerde het kleinschalig opgezette vestingstadje - al vonden de meeste critici het maar kitsch. Geen wonder dat Krier zich zorgen maakte over het station dat de wijk moest ontsluiten. Hij was bang voor een standaard NS-halte. Architect Han Lijnkamp (1948) wist die verwachting vakkundig te pareren.
'Het zal je maar gebeuren. Op maandagmorgen een opdracht accepteren met de eis om het plan op de donderdag van dezelfde week klaar te hebben.' Dat schreef architect Henk Zwanziger (1946) in zijn persbericht over het kantoor van Busker Hei- en waterwerken aan de Waaldijk bij Zaltbommel. De extreem korte ontwerptijd had geen negatieve invloed op het resultaat, dat vol verwijzingen zit naar de bedrijfshistorie. Aan dit iconische bouwsel uit 2003 gaat niemand voorbij zonder het op te merken.
De kwalificatie 'Efteling-bouwsel' was lange tijd het grootste verwijt dat een architect kon krijgen. Toch schiep het postmodernisme, dat pas in de jaren negentig doorbrak in Nederland, ruimte voor meer fantasie in de bouw. Een eigenzinnige architect die daarvan profiteerde was Wilco Meeuwis. Zijn Efteling Hotel uit 1992 was nog pure pretparkarchitectuur, maar de Guardianenhof (1999) staat in de echte wereld en past perfect bij de warmte en kleinschaligheid van de Bossche binnenstad.
'Oost-Europese zwembadhal', zo schijnen de inwoners van Heerlen het Thermenmuseum te noemen. Prins Claus opende het museum in 1977 na een decennialange strijd waarin de Heerlense architect Frits Peutz een hoofdrol speelde. Terwijl verder in de stad zijn bouwwerken worden gekoesterd, en elders in het land Post 65-erfgoed een monumentenstatus krijgt, gaat het Thermenmuseum onherkenbaar op de schop. Het destijds innovatieve 'spaceframe' blijft alleen om praktische redenen behouden.
Is Overvecht saai? De wijk heeft in ieder geval een van de opmerkelijkste stations van Nederland. Architect Laboyrie schuwde het grote gebaar niet en gaf het een monumentale entree. Het is een amfitheater met colonnade, gebaseerd op klassieke vormen maar uitgevoerd met moderne materialen in felle kleuren. De gemeente Utrecht eert het postmoderne NS-station uit 1995 als 'jong monument'.
Abe Bonnema (1926-2001) staat bekend om zijn strakke kantoortorens en om de naar hem genoemde architectuurprijs. Met de FBA State, een voor hem atypisch gebouw aan de Museumhaven in Leeuwarden - een soort apenrots -, liet hij zien dat hij telkens met de tijdgeest meebewoog. Het gebouw is inmiddels voorbeeldig getransformeerd.
In het Utrechtse wijkje Voordorp uit 1991 combineerde Theo Bosch (1940-1994) stedelijk en landelijk wonen. Hij greep voor zijn ontwerp terug op zowel zijn leermeester Aldo van Eyck als op de Kiefhoek van J.J.P. Oud uit 1930. De gemeente Utrecht nomineerde het complex onlangs voor een monumentenstatus. In september al werd Bosch' woon-winkelcomplex Pentagon in de Amsterdamse Nieuwmarktbuurt aangewezen als gemeentelijk monument. De aandacht voor het werk van Bosch past in de trend van de herwaardering van het post 65-erfgoed.
Woonhuis Parpart in de Limburgse heuvels bij Geleen is het meest uitgesproken voorbeeld van een vrijstaande woning in brutalistische stijl in ons land. Zowel het exterieur als interieur zijn opgetrokken uit béton brut en de vormen en volumes zijn sculpturaal te noemen. Uniek is ook dat de oorspronkelijke opdrachtgevers er na meer dan een halve eeuw nog wonen.
Tussen de alledaagse rijtjeshuizen in Amersfoort Schothorst vallen twee splitlevelwoningen op door hun bijzondere rood-zwarte houten pui met 'patrijspoorten'. Beide zijn ontworpen door Leo Heijdenrijk (1932-1999). Het opvallende kleurenpalet is binnen in het linker huis ook gehandhaafd, zo bleek toen het in maart j.l. op Funda verscheen.
Een idealistisch woonproject uit de jaren zeventig dat nog functioneert zoals ontworpen, bestaat dat? Jawel: 'woonpark' Rozendaal in Leusden uit 1972. Hier beheren bewoners zelf het groen, de pleinen en de eigen sportvoorzieningen. Ook conformeren vrijwel alle woningeigenaren zich aan de kleurstelling en wordt er niet verbouwd. Van buiten lijken de woningen van Henk Klunder identiek, van binnen is er vrijwel geen hetzelfde.
