(Beoogde) aanpak
De depots zijn opgebouwd uit betonnen frames met dunne, in het werk gestorte wanden. Bij een ontploffing zou het skelet blijven staan, terwijl de wanden en het dak (plofdak) door de druk naar buiten zouden vliegen. Wanden en daken zijn strategisch geperforeerd voor licht en zicht, met incidenteel een speelse optopping. De massiviteit is behouden gebleven, en de unieke betonnen interieurs zijn tot leven gekomen. De monumentale ensemblewaarde is verrijkt met een hedendaagse tijdslaag.
Samenwerking met andere disciplines
De bunkers maken deel uit van de Enclave: een coöperatie van 26 gezinnen die samen 11 monumentale gebouwen (ca 6000 m²) op het Hembrugterrein kochten om te transformeren tot woon- en werkruimte. Samen met vijf architecten, gemeente Zaandam en RCE is een zorgvuldig en intensief proces doorlopen. Samen met constructeur Duyts konden we chirurgisch ontwerpen en dankzij aannemer (Wever Bouwgroep) en installateur (Studio Eco) zijn deze depots zorgvuldig geconserveerd en duurzaam getransformeerd.
Duurzaamheid
De bunkers zijn radicaal verduurzaamd. Aan de buitenzijde is een hoogwaardig isolatiesysteem (nieuwbouw niveau) aangebracht, afgewerkt met cementstuc. Hierdoor kon het monumentale interieur gehandhaafd blijven. Voor de energie voorziening zijn gesloten bodembronnen en warmtepompen aangebracht, gekoppeld aan een WTW-systeem. In de dakrand en dakopbouw zijn meerdere vleermuiskasten verwerkt voor de natuurinclusiviteit. Uit het zicht op de daken zijn zonnepanelen aangebracht.
Materiaal en techniek
Het betonrot aan de buitenzijde van de bunkers is hersteld en geconserveerd dmv een isolatie systeem met cementafwerking. Hierdoor blijft het originele beton aan de binnenzijde zichtbaar. Gevelopeningen zijn gemaakt van geoliede Iroko kozijnen. Ravelingen voor de nieuwe dakramen zijn aan de bovenzijde van het dak geplaatst om het betonnen interieur niet aan te tasten. De optoppingen zijn uitgevoerd in houtskeletbouw, ontworpen in verschillende vormen en kleuren.
Maatschappelijke impact
De transformatie van de munitiedepots en de Enclave in totaal, is een uniek voorbeeld van particulier initiatief waarin betekenisvolle Rijksmonumenten een tweede leven krijgen dankzij de zo nodige herbestemming tot wonen. Waar vroeger de kogelhulsen werden gedraaid is nu een unieke woonenclave ontstaan. Met respect voor cultureel en architectonisch erfgoed is hier subtiel verdicht en getransformeerd. Een eerste stap in de herontwikkeling van Hembrug Zaandam.
Fysieke impact
De voormalige munitiedepots vormen een compact ensemble binnen het Sectorpark Zaandam. De depots zijn van elkaar gescheiden door inmiddels begroeide aardwallen die de ensemblewaarde onderstrepen. Door binnen de contouren van de bunkers te blijven, ze chirurgisch te perforeren en incidenteel te voorzien van optoppingen blijft de monumentale waarde behouden. Sterker nog deze hedendaagse interventie maakt de reeds aanwezige kwaliteiten zichtbaar en versterkt ze.
Geduld en doorzettingsvermogen
De opdrachtgevers verdienen alle lof voor het aandurven van deze uitdagende opgave. Met veel geduld en doorzettingsvermogen is het gelukt om deze bijzondere monumenten een collectief, levendig, tweede leven te geven. Eenmaal binnen zie en voel je overal het warme en toch industriele beton met op de achtergrond een doorkijk in het groen. Hun durf en geduld is beloond.
