ARC24: de Kunstwerf, Groningen - Donna van Milligen Bielke & Ard de Vries

Kunstwerf is gerealiseerd op de locatie waar vanaf eind 19e eeuw de gasfabriek en de elektriciteitscentrale stonden. Uit die periode resteren nu nog de monumentale machinefabriek, het regulateurshuis, de directeurswoning, een rij werknemershuisjes, en een klein stukje van de oude ommuring. De Kunstwerf is het onderkomen van 4 verschillende dans- en theatergezelschappen. Het gebouw bevat een verzameling van repetitieruimtes, kleedkamers en kantoren voor elk gezelschap.

Toelichting Donna van Milligen Bielke & Ard de Vries | Beeld Iwan Baan & Stijn Bolleart

Ieder gezelschap wilde een eigen entree, ontvangstruimte, oefenruimte, kleedkamers en kantoor. In het programma ontbrak de ruimte voor ontmoeting tussen de gezelschappen onderling en met de inwoners van de stad. Er was geen hoofdzaal waar de acteur zichtbaar kan worden voor zijn publiek. In het plan voor de Kunstwerf staat niet de theaterzaal, maar de publieke sfeer centraal. Deze Hortus Conclusus wordt met de omliggende openbare ruimte verbonden, en wordt daardoor het ontmoetingspunt.

De opdrachtgever gemeente Groningen heeft samen met Architectuur lokaal een prijsvraag uitgeschreven waaraan jonge bureaus zonder uitgebreide portofolio mee konden doen. We zijn vooraf met alle gebruikers in gesprek gegaan. De theatermakers zaten verspreid in de stad en deden niks samen. Nu komen ze bij elkaar over de vloer, ze helpen elkaar, gaan samen projecten aan en zijn zichtbaar voor de stad. Piet Oudolf en Deltavormgroep ontwierpen de ontmoetingstuin.

Beeld Stijn Bolleart
Beeld Stijn Bolleart

De gevelbekleding bestaat uit drie lagen. De plinten zijn van gepolijst zwart beton, waarbij de dagkanten van de gevelopeningen zijn gestraald. Boven de plint zit een gevel van met witte betonnen V-vormige gevel elementen die spelen met licht en schaduw gedurende de dag. De bovenste gevel bestaat uit een kleinere V-vormige geanodiseerde aluminium gevelbekleding die de kleur van de lucht reflecteert.

Groningen is helaas de plek waar het energievraagstuk in Nederland het meest urgent is. Daarom heeft de Kunstwerf naast energieopwekkende en -besparende ingrepen, ook moeten reageren op de gevolgen van onze energiebehoefte die daar tot aardschokken geleid heeft. Het gebouw is aardbeving bestendig ontworpen. Naast constructieve keuzes heeft dit enorme invloed gehad op het volume, de gevel verdeling en de detailering van het gebouw.

Beeld Iwan Baan
Beeld Iwan Baan

Het gebouw komt voort uit de fascinatie voor de historische gelaagdheid van de plek en is nauwkeurig stedenbouwkundig ingepast. In ruimtelijke verschijning en de architectonische detaillering reageert het gebouw op de directe context. Het neemt een bepaalde positie in, maar gaat ook een dialoog aan met de stedenbouwkundige en architectonische directe context, waardoor het wordt opgenomen in de historische omgeving.

Guy Weizman, artistiek leider van het Noord Nederlands toneel, beargumenteerde de keuze voor het ontwerp van de Kunstwerf; “We moeten zichtbaar zijn, de kunstenaar moet aanwezig zijn.” Maar hoe kun je aanwezig zijn, als je geen zaal hebt om je te tonen aan publiek? In de Kunstwerf staat niet de theaterzaal, maar de publieke sfeer centraal. De ruimte buitenruimte van het gebouw is zo groot mogelijk gemaakt een intiem amfitheater als ontmoetingsplek waar gesproken kan worden in het openbaar.

De redactie van de Architect selecteert elke dag het belangrijkste nieuws. Heb je nieuws dat misschien voor ons interessant is? Mail dan naar redactiedearchitect@vmnmedia.nl.