Toelichting door Serge Schoemaker - Ondanks de centrale ligging was het eiland nooit structureel toegankelijk voor publiek. Het Provinciaal monument kwam in 1996 op de Lijst van Werelderfgoed. “Een verborgen schat”, zo omschreven theaterproducent Femme Hammer en architect Serge Schoemaker het fort, toen ze in 2010 de eerste plannen maakten voor de herbestemming.
In 2015 richtten de initiatiefnemers Stichting Fort van Hoofddorp op, dat de financiering en ontwikkeling van het forteiland mogelijk maakte. Het initiatief kreeg financiële steun van de Provincie Noord-Holland, de Gemeente Haarlemmermeer en diverse culturele fondsen. Serge Schoemaker Architects tekende voor het ontwerp en begeleidde de uitvoering van de renovatie.
Fort van Hoofddorp is één van de weinige forten binnen de Stelling met twee verdiepingen. Het verdedigingswerk ligt, zoals de meeste forten, ingebed in het landschap en is bedekt met een aardlaag. Het fort bestaat uit een rijk labyrint aan ruimten: geschutsruimten, lokalen, gangen en nissen. Muren en gewelven van meters dik ongewapend beton moesten het fort beschermen tegen het vijandelijk geschut.
Het gebouw bezit twee vrijstaande hefkoepelgebouwen, die met het hoofdgebouw zijn verbonden door ondergrondse gangen. De gangen zijn bij de renovatie volledig ontgraven, waarmee de oorspronkelijke gangenstructuur weer in ere is hersteld: bezoekers kunnen nu via de lange achtergang op de begane grond, ondergronds naar de vrijstaande hefkoepelgebouwen en het terreplein bovenop het fort.
Om de ontsluiting van het fortgebouw te verbeteren, zijn twee nieuwe trappenhuizen toegevoegd. Met het wegbreken van de vloeren zijn op deze plekken verticale, dubbelhoge ruimten ontstaan, die licht en lucht brengen in het door horizontale gangen gedomineerde interieur. De trappen zijn, evenals de overige nieuwe interieurelementen, strak vormgegeven en herkenbaar van kleur.
Geschiedenis en heden staan binnen de transformatie van Fort van Hoofddorp niet naast elkaar als twee gescheiden, statische entiteiten. Er is een dynamisch verband, waarbij het ontwerp voortbouwt op de geschiedenis van de plek en tegelijk de blik stuurt hoe naar het verleden kan worden gekeken. Dit geldt voor het landschap, de architectuur en het interieur, die bij de herbestemming van het fort integraal zijn aangepakt.
Het fortgebouw in Hoofddorp is deels getransformeerd, deels gerestaureerd en deels onaangetast gelaten. Alle niet-authentieke elementen zijn verwijderd.Nieuwe toevoegingen zijn door Serge
Schoemaker Architects hoogwaardig uitgevoerd en weloverwogen geïntegreerd, met een bewust behoud van de historische details, evenals de karakteristieke, sobere atmosfeer. De twee tijdslagen zijn vakkundig met elkaar verweven.
Er is bij de renovatie bewust gekozen voor het reinigen (stralen) van alle oppervlakten van het oude interieur, waarna slechts een deel van de betonnen wanden weer is geschilderd. Zo konden ruwe, onafgewerkte betonwanden gecombineerd worden met warme, hardhouten scheidingswanden en minimalistische, stalen elementen. Deze keuze verleent het project een uitzonderlijke atmosfeer en uitstraling. Sfeervol verlichte kaarsnissen worden in het fort afgewisseld met strakke verlichtingsarmaturen en ook het uitgekiende kleurconcept zorgt voor een levendige dialoog tussen heden en verleden.
Om het sobere en brutalistische karakter van het fortinterieur te kunnen behouden zijn alle nieuwe
gebouwinstallaties nagenoeg onzichtbaar weggewerkt. Zo is het hele pand voorzien van een dun vloerverwarmingssysteem en maakt het luchtbehandelingssysteem met warmteterugwinning gebruik van de historische, ingebouwde luchtkanalen. Nieuwe leidingen zijn geïntegreerd in de dekvloer en het dakpakket. De gebouwinstallaties van het meer dan 2000 m2 grote fortgebouw zorgen voor een aangenaam en energiezuinig leefklimaat.
