Het nieuwe onderkomen van de Goede Doelen Loterijen is gerealiseerd in een voormalig bedrijfspand uit 1978, dat tot enige jaren terug in gebruik was als parkeerplaats. De verhuizing naar dit nieuwe onderkomen was geen vanzelfsprekendheid. De werknemers van de Loterijen zaten daarvoor verspreid over meerdere vestigingen in de buurt van het Vondelpark.
Bereidheid te verhuizen
De architectuur speelt dan ook een grote rol in de bereidheid van de medewerkers om te verhuizen. De toekomstige bewoners konden zo door de grauwheid van het bestaande gebouw heen zien en herkennen dat het een bijzonder gebouw zou worden.
Droomhuis
Goede Doelen Loterijen is een project waarvan je er maar weinig hebt in Nederland. Alle betrokkenen spreken van een bijzondere en enthousiaste opdrachtgever. Deze zocht een architect met een grote betrokkenheid die wilde meedenken over de opgave en van het pand een droomhuis wilde maken. Dat is een andere opdrachtsituatie dan die bij de meeste tenders waarbij de dialoog met de opdrachtgever zeer afstandelijk is en je als architect vaak niet eens te weten komt waarom je al dan niet hebt gewonnen
Proces en participatie
Het proces is een belangrijk onderdeel in dit project geweest. Behalve aan het programma van eisen, diende de architect ook te voldoen aan een long list met wensen van de medewerkers. Bovendien had de opdrachtgever hoge ambities op het gebied van duurzaamheid. In de eerste fase van het project is intensief gesproken met de toekomstige gebruikers alvorens tot een visie te komen.
Grijs, zwart en grijsgroen
Het belang van deze gesprekken laat zich aan twee voorbeelden illustreren. In de organisatie bestond een grote aversie tegen de kleuren grijs en zwart, toevallig de lievelingskleuren van de architect. Op wens van de gebruikers is toen besloten de kolommen en balustrades uit te voeren in de kleur Umbra green (grijsgroen). Het betekent een doorbraak in het palet dat Benthem Crouwel Architects tot dan toe gewend was te voeren.
Kunnen we het park meenemen?
Een andere issue was de verhuisbereidheid van de medewerkers van de Loterijen. Ze werkten tot dan toe in villa’s in een lommerrijke omgeving en stonden bepaald niet te springen om weg te gaan. In een van de gesprekken vroeg een medewerker of ze het park niet zouden kunnen meenemen. Deze opmerking zette Benthem Crouwel Architects aan het denken en vormde een belangrijke impuls voor de groene stedebouw die ze voorstaat.
Potentieel
Het bestaande gebouw was weliswaar een zwaar gebouw maar had een mooie schaal en kende in de ogen van de architect een enorm potentieel. Van de open binnenplaats kon gemakkelijk een atrium worden gemaakt. In combinatie met de ruimtes eromheen was het een intiem gebouw waarin je gemakkelijk contact met elkaar kunt hebben.
Constructie
Bij de transformatie heeft Benthem Crouwel Architects het bestaande gebouw zo veel mogelijk intact gelaten. Het moest immers een duurzaam gebouw worden. Behouden wat je hebt en daarna pas toevoegen, is de regel. De gehele betonconstructie kon worden gehandhaafd. In een later stadium is een deel daarvan alsnog gesloopt, zij het op een duurzame manier. Deze constructie kon de toevoeging van een extra laag aan.
Duurzaamheid
Het gebouw voldoet aan de hoogste normen en technieken van duurzaam bouwen. De architect heeft perfect voldaan aan de wens van de opdrachtgever om een BREEAM Outstanding gebouw te maken. Bijna alle meubels zijn meegenomen uit het oude pand. Het beton uit het oude gebouw is vermalen en opnieuw verwerkt. Dankzij de zonnepanelen op het dak is een energie-positief gebouw tot stand gekomen.
Verdiept voorplein
Het nieuwe gebouw ligt aan een verdiept voorplein waaraan ook de entree voor het binnenkort te openen publiek restaurant is gemaakt. Het voorplein is ingericht als een ‘square’ compleet met bloembakken. Vanuit de entree ga je een trap op en stap je vervolgens het atrium binnen, een overrompelende ervaring.
Atrium als kloppend hart
Het atrium van Goede Doelen Loterijen is geconcipieerd als het kloppende hart van het gebouw. Hier ontmoeten medewerkers elkaar en spreken ze bezoekers, maar ook is het een plek waar ze kunnen verblijven en werken. Het Campo van Siena was het voorbeeld dat de opdrachtgever de Benthem Crouwel en D/DOCK voor hield. In co-creatie creëerden zij een atrium waar je veel ziet gebeuren en dat niet af is; geen verkeersruimte maar eerder een intiem plein.
Bloem- en boogmotieven
Om deze reden zijn de eerder geplande glazen balustrades gesneuveld en vroeg de architect aan de werknemers hun indrukken en fantasieën op papier te zetten. Hun schetsen met bloem- en boogmotieven zijn 1:1 overgenomen en omgezet in panelen van geperforeerd staal. De keuze viel op dit materiaal vanwege de eisen die worden gesteld aan doorvalbeveiliging, akoestiek en daglicht toetreding.
Dak en bladerdak
Het atrium bevindt zich onder het aluminium bladerdak dat boven het gehele pand is aangebracht. Dit bladerdak is bouwfysisch en energetisch van belang, maar heeft tevens een symbolische functie: het symboliseert wie de Loterijen zijn en waar ze vandaan komen. Het dak filtert het daglicht en creëert een bijzonder schaduwpatroon dat met het verstrijken van de uren en het wisselen van de seizoenen steeds weer anders uitvalt.
Productontwikkeling
Aan het patroon dat in het bladerdak is verwerkt, ligt een typisch Benthem Crouwel Architects proces van productontwikkeling ten grondslag. Voor aluminium is gekozen omdat dit materiaal moeiteloos de kleuren van de omgeving overneemt. De simpele aluminium platen zijn kruiselings op verschillende manieren opengesneden en getest. Dit leidde tot zeven typen panelen die in uitvoering zijn genomen door Hunter Douglas en met behulp van een beddenhaaksysteem zijn opgehangen.
Vertakte kolommen
Boven dit bladerdak ligt een plat dak, waarop bijna duizend zonnepanelen zijn gelegd. In het dak zijn gaten gemaakt op de plaatsen waar veel daglicht nodig is, zoals bijvoorbeeld boven het atrium. Doordat het dak rust op in totaal twee grote en drie kleine kolommen die twee keer vertakken, zijn grotere overspanningen mogelijk en uiteindelijk minder kolommen nodig.
Daktuin
Op het bestaande gebouw zijn diverse losse volumes geplaatst, waarvan enkele met twee lagen. Deze hebben de schaal van villa’s. Tussen deze volumes door, onder het bladerdak, is een daktuin gemaakt die van binnen naar buiten doorloopt. Om deze continuïteit te onderstrepen, loopt ook de houten vloerafwerking vanuit het interieur door in het exterieur.
Fotografie Harm Tilman
