De Nederlandse steden moeten verdichten willen we op een duurzame manier met ons land omgaan. Hoogbouw is daarvoor een van de manieren - en inmiddels zijn er 220 gebouwen hoger dan 70 meter, en zo'n 180 in ontwikkeling. Maar wat voor steden levert dit op? En hoe maak je een echt goed hoog gebouw? Architect Daan Roggeveen doet dat in acht lessen uit de doeken.
De Kashbah en de Kubuswoningen van Piet Blom en Habitat '67 van Moshe Safdie zijn uniek in hun soort. Geen enkele architect daarna heeft een opdrachtgever van een 2.0-versie kunnen overtuigen. Maar terwijl architecten zich verlekkerden aan dit soort excepties, is Nederland volgebouwd met middelmatige Vinex-woningbouw.
Hoogbouw in Nederland is een lachertje. Goed, we hebben al 220 gebouwen van zeventig meter of hoger en er staan er 180 op de planning. De hoogste, de Zalmhaventoren in Rotterdam, is zelfs 215 meter hoog. Maar daarmee komen we nog niet in de buurt van de top vijftig hoogste gebouwen ter wereld. Was ooit Amerika de koploper als het ging om hoogbouw, nu is dat Azië. Zo staan 21 van de 50 wolkenkrabbers in China.
De septembereditie van de Architect heeft een nieuwe vormgeving. Op de gerestylde pagina's gaan we de hoogte in met het thema 'Hemels wonen'. Want hoe hemels wonen is het op de 12e of zelfs 50e verdieping? En wat betekent hoogbouw voor het straatleven? In deze editie proberen we antwoorden te vinden op deze vragen door middel van verdiepende essays, inspirerende interviews, kritische projectbesprekingen en prikkelende opinies.
Met een knik van 120 graden vouwde architect Liesbeth Brink haar woonhuis om een eik aan de rand van een ecologische zone in Oostvoorne. Verdiepingshoge schuifpuien met tripelglas openen de woning naar de weide en het erf. Brink stak haar ontwerp in als passiefhuis - maar liet het uitzicht prevaleren. Beeldbepalend is de gevelbekleding van gebrande lariksplanken. Brink: "Die zet de woning als een zwarte raaf in het landschap."
De vijftig iconische bolwoningen in de Bossche wijk Maaspoort worden vaak vergeleken met ruimteschepen of kabouterwoningen. De experimentele en energiezuinige woningen uit 1984 waren tiny houses avant la lettre. Ze zijn niet ontworpen door een architect, maar door de kunstenaar annex industrieel ontwerper Dries Kreijkamp.
Op Strijp-S, het voormalige industriegebied van Philips in Eindhoven, schiet de hoogbouw de lucht in. Naast commerciële partijen is ook woningcorporatie Trudo daarbij betrokken. De corporatie verkent nieuwe hoogstedelijke woontypologieën, functiemening en levendige plinten. Vorig jaar leverde Trudo twee woontorens op: de Trudo Toren van Stefano Boeri Architetti en Haasje Over van VMX Architects - beide 70 meter hoog, met uitsluitend sociale huurwoningen.
De Zuidas in Amsterdam is een icoon rijker: Valley, ontworpen door MVRDV. Het luxe kantoor- en appartementencomplex ziet eruit als een rotsformatie, geboetseerd uit onregelmatig gevormde terrassen en hangende tuinen. Het groenplan voor dit berglandschap is van Piet Oudolf. De conceptuele helderheid vande MVRDV-benadering pakt goed uit in de berg, maar minder in de publieke plint van het complex.
Met de bouw van een toren krijgt een buurt plotseling vele nieuwe bewoners, waardoor bestaande gemeenschappen onomkeerbaar veranderen. Architecten hebben de taak om in het ontwerp ruimte te bieden aan sociale ontmoetingen om de vorming van een nieuwe gemeenschap te bevorderen. Dat streven heeft een lange geschiedenis: tussen utopisme en dystopie.
Architectuur die verwondert -omdat ze meerdere boodschappen uitdraagt, een dubbele laag heeft, of schijnbare tegenstellingen verenigt-,die zal beklijven. Dat is ook een vorm van duurzaamheid, immers duurzaamheid schuilt niet alleen in technische oplossingen, maar tevens in de verschijningsvorm van gebouwen. Dit soort gebouwen nodigt uit tot nadere beschouwing omdat ze zichzelf langzamer prijsgeven, zoals de Schuurpaleizen in Oost-Groningen.
