Blog - Meer is anders - pleidooi voor een breder coronadebat
Bouwkavel in Oudeland West Beeld Harm Tilman

Blog - Meer is anders - pleidooi voor een breder coronadebat

Door Harm Tilman - De coronacrisis gaat nu de zesde week in. De anderhalvemetereconomie zal nog wel een tijdje bij ons blijven. Het dwingt de samenleving na te denken over mogelijke oplossingen. Dat zijn ondernemende landgenoten dan ook massaal gaan doen. Alleen de ruimtelijke ordening blijft achter: een pleidooi voor een breder debat

Culturele instellingen breken zich het hoofd over kunst in een samenleving waarin 1,5 meter afstand de norm is. Dagblad Trouw berichtte afgelopen zaterdag in een boeiende reportage dat de Koninklijke Schouwburg in Den Haag gaat beginnen met voorstellingen voor 137 mensen in een zaal, waar normaal gesproken 670 stoelen staan.

Ruimtelijke oplossingen

Ook musea, poppodia en concertzalen denken na over mogelijke oplossingen. Naast ruimtelijke oplossingen wordt gedacht aan het geven van meerdere concerten per dag en aan huiskamervoorstellingen. Mooiste oplossing tot nu toe vind ik het idee van drive-in theatervoorstellingen, naar het voorbeeld van de drive-in bioscopen van de jaren 50 en 60.

Artikel 'De garderobe is dicht', Trouw, 17 april 2020

Economische rekenpartijen

Een discussie over de verder strekkende gevolgen van de crisis wil maar niet goed op gang komen. Een hardnekkig verhaal dat de ronde doet, is dat deze epidemie hoofdzakelijk te dikke 80-plussers treft (Jort Kelder) en dat we desnoods besluiten om dit “dorre hout” (Marianne Zwagerman) te kappen en “weer verder te gaan met onze levens”. In deze bijdragen tellen de levens mee in economische rekenpartijen, maar zijn het helaas niet de levens die tellen.

Behoren tot een collectief

Dit weekeinde las ik het boek ‘In tijden van besmetting’ van Paolo Giordano. Het is een een van de beste boeken die ik over dit onderwerp heb gelezen. In dit boek keert Giordano zich tegen het fatalisme à la Kelder en Zwagerman. Giordano maakt meer dan aannemelijk dat de pandemie “ons aanspoort om onszelf te beschouwen als behorend tot een collectief”.

Cover Paolo Giordano, In tijden van besmetting, Amsterdam 2020

In tijden van besmetting

Dat is een boeiende gedachte. In de tegenredenering wordt vaak het argument aangevoerd dat het virus niet dodelijk zou zijn voor jonge en gezonde mensen en dat zij dus wel kunnen doorgaan met het leven dat ze zijn gewend. Volgens Giordano is wat we wel en niet doen in tijden van besmetting, bepaald niet alleen onze eigen zaak.

Meer is anders

In het boek is daarover een uitvoerige uiteenzetting te vinden, die ik hier niet zal herhalen. Maar vat Giordano treffend samen, je moet je ook blijven herinneren dat “meer anders is”: more is different. Het cumulatieve effect van alle afzonderlijke handelingen op het geheel is meer dan de optelsom van de afzonderlijke effecten. Volgens hem hebben we moeite om de consequenties van onze gedragingen te begrijpen. Het gebrek aan solidariteit is vooral een gebrek aan verbeeldingskracht.

Blik op Oudeland West vanaf Molenweg Beeld Harm Tilman

Verbeeldingskracht

De corona crisis maakt akelig duidelijk dat het daar in Nederland aan schort, maar ook dat we in het praktisch handelen een dergelijke verbeeldingskracht hard nodig hebben. Een pandemie als deze staat niet op zichzelf, contacten met steeds weer nieuwe ziektekiemen zijn in de toekomst niet uit te sluiten. Door ontbossing, intensieve veehouderij en verstedelijking zijn deze immers steeds moeilijker te ontlopen.

Groter denken

Volgens Henk Hartzema, in een interview met de Architect, zullen we straks groter moeten denken. “Ik hoop dat mensen meer verbanden gaan zien, meer verantwoordelijkheid zullen nemen en meer sturing door de overheid willen accepteren.” De verantwoordelijkheid waar Hartzema het over heeft, is een uitgebreidere waaraan niemand zich kan onttrekken.

Entree van Oudeland Oost Beeld Harm Tilman

Indrukwekkende bomenrijen

Ik woon in Delft en op de fiets ben je in betrekkelijke korte tijd buiten de stad. Nu ik gedwongen thuis zit en werk, maak ik vaker van dit soort fietstochtjes. Afgelopen week belandde ik bij toeval op een weggetjes dat ik nog goed ken uit lang vervlogen tijden, maar waar ik al lang niet meer was geweest. Ik herinner me de indrukwekkende bomenrijen aan weerszijden, een bungalow met een uitgestrekte tuinderij, wat arbeidershuisjes.

Supergrote loodsen

In de loop der jaren is deze weg verdicht, er vestigde zich een handel in landbouwwerktuigen en niet lang daarna kwamen er bedrijven die voorheen waren gevestigd in de stad. De weg kon het hebben. Maar dat is grondig veranderd. De weg is dichtgeslibd met boerderettes terwijl in het achtergelegen land plotseling supergrote loodsen verrijzen. Van enige coördinatie voordat deze dozen zijn neergezet, lijkt geen sprake te zijn geweest.

Parkeerplaats in Oudeland West Beeld Harm Tilman

Breder debat

Tegenover al die initiatieven die nu in het land worden ontplooid en die bemoedigend zijn, zouden ideeën moeten staan die gaan over de ordening van de ruimte en hoe die op de voor de samenleving best wederkerige manier kan gebeuren. Meer is immers anders: een breder debat is gewenst. Of om met Giordano te spreken: leer ons om onze dagen te tellen, zodat we onze dagen een waarde kunnen geven.

Lees ook

De genomineerde projecten Kerckebosch (l), Celsius (r) en De Hooge Riet. Beeld Jan de Vries, Norbert van Onna en Siebe Swart

Nominaties ARC24 Stedenbouw Award bekend

Projecten door Buro Lubbers, wUrck architectuur stedenbouw landschap en H+N+S Landschapsarchitecten zijn genomineerd voor de ARC24 Stedenbouw Award. Voor deze editie zocht een onafhankelijk jury naar voorbeeldstellende projecten vanwege hun maatschappelijke impact. Na een inhoudelijk beraad zijn geselecteerd: Celsius in Eindhoven, Kerckebosch in Zeist en De Hooge Riet in Ermelo.

Rotterdam The Hague Airport. Beeld Shutterstock

Ziegler | Branderhorst komt met alternatief voor vliegveld Rotterdam:...

Stadskwartier Noorderbos is een ecologisch én economisch verantwoord alternatief voor Rotterdam The Hague Airport. Tenminste, dat stellen Ziegler | Branderhorst, Urgenda en Bewonersorganisatie BTV Rotterdam The Hague-Airport. Hun plan is een nieuwe stadswijk met 12.500 woningen, 10.000 werkplekken, waterberging en een stadsbos van 120 hectare, dat wordt ondersteund door een maatschappelijke kosten-batenanalyse.

Beeld Jeroen Musch

Van 'louter functioneel' naar een mooi gemaakte stad

Al wekenlang loop ik met de vraag rond of stedenbouwkundige plannen wezenlijk zijn veranderd in het afgelopen decennium. Na Robbert-Jan van der Veen en Anne Seghers doet nu ook Rients Dijkstra een duit in het zakje. Allen antwoorden ze volmondig 'nee' op de vraag, al plaatsen ze wel vraagtekens bij de processen rondom die plannen. Dáár zit het pijnpunt, benadrukt Dijkstra.

De Groene Loper. Beeld Jeroen Musch

Edzo Bindels van West 8: 'De Groene Loper in Maastricht is een...

De snelweg A2 splijt Maastricht niet langer in tweeën, dankzij de Groene Loper door West 8. Met de ondertunneling van de snelweg, een park erbovenop en een zes kilometer lang fietspad is Oost-Maastricht na ruim zestig jaar weer hecht verbonden met de rest van de stad. Een schoolvoorbeeld van hoe een gemeente haar gelittekende stad kan genezen.