Theater aan de Rijn is gevestigd aan de Rijnstraat 42 en werd in de 19e eeuw gebouwd als theater en feestzaal voor de Vrijmetselaars in Arnhem en omstreken. In de tweede helft van de 20e eeuw werd het gebouw gebruikt door de Volksuniversiteit en later door o.a. Theater van het Oosten en toneelgroep Kees & Co. In de 21e eeuw werd het gebouw in gebruik genomen door productiehuis Generale Oost die zich vooral richt op talentontwikkeling van de nieuwe generaties theatermakers in de regio Oost Nederland.
Generale Oost gaf na een architectenselectie aan NEXIT de opdracht om een plan te maken voor een grondige en toekomstbestendige renovatie van het zwaar achterstallig onderhouden pand. Hiervoor ontwikkelde NEXIT tevens een concept waarbij de orientatie van het pand 180 graden draait. De nieuwe entree richt zich nu op de nieuwe ontwikkelingen aan de voomalige achterkant van het pand (zuidzijde) waar met het Bartokkwartier 2.0 een ongeplande nieuwe culturele enclave aan het ontstaan is; e.e.a als gevolg van de door de crisis afgelaste plannen van project-ontwikkelaar Synchroon.
De oude, relatief onzichtbare entree aan de noordkant (Rijnstraat) wordt hiermee een artiesten- en personeelsentree. Voor deze omkering wordt de bouwmassa uitgebreid middels een extrusie van het bestaande karakteristieke silhouet van het pand. In deze ondiepe uitbouw worden o.a. een nieuw trappenhuis, lift, techniek en entree voor de nieuwe foyer ondergebracht. De grote zaal verhuist naar de verdieping waar de hoge ruimte onder de monumentale kapconstructie wordt blootgelegd en ingezet voor de nieuwe theatertechniek. Met name de introductie van een maatwerk tensiongrid maakt deze zaal optimaal bruikbaar voor het dagelijks werk in het productiehuis. Een tensiongrid is een opgespannen vloer van dunne staalkabel (raster 100x100 mm.) waar technici overheen kunnen lopen om lichtopstellingen te maken en/of decorstukken te positioneren.
Alle theatertechniek bevindt zich boven het grid waardoor er veilig gelijktijdig gewerkt kan worden door zowel acteurs als technici. Ook kunnen jonge theatertechnici in opleiding zo tijdens repetities oefenen met belichtingsplannen. De parketvloer van het gerenoveerde Arnhemse theater Musis Sacrum heeft een nieuwe toekomst gekregen in Theater aan de Rijn en is hergebruikt als theatervloer in beide zalen. Uniek aan dit theater is dat beide theaterzalen toegang hebben tot direct daglicht. De benedenzaal heeft een viertal bestaande ramen die akoestisch zijn ontkoppeld en voorzien zijn van zonwerend glas en een screen. In de kap zijn dakramen geplaatst en zorgen voor zonlicht in de bovenzaal. Voor NEXIT en de overige adviseurs was het een grote uitdaging om het uitgebreide programma met een hoge installatiedichtheid in het bestaande casco te puzzelen zonder dat het monument zijn ‘ziel’ zou verliezen. Wij denken dat we hierin geslaagd zijn ondanks de fysieke handicaps van het gebouw en het beperkte budget. De huidige voortgang belooft een mooie toekomst voor Theater aan de Rijn.
