ARC21: Nationaal Monument Kamp Amersfoort - Inbo

Inbo ontwierp 15 jaar geleden een informatiepaviljoen op het kampterrein. Jaren later ontstond de wens voor uitbreiding en de geschiedenis van het kamp zichtbaar te maken. Oud-kampbewoners adviseerden het ontwerpteam om bezoekers vooral te laten voelen hoe het was en niet te veel te reconstrueren. Het museum werd een plek van 'mémoir et miroir'. Bezinnen, herinneren en vooral vooruitkijken.

Toelichting Inbo

Het ontwerpteam werkte een abstractere uitdrukkingsvorm uit, die ruimte vrijmaakt voor identificatie met de slachtoffers. Er zijn verschillende dader-slachtoffer verhoudingen die je op vele manieren kunt interpreteren. Door associatieve ingrepen roept het team een gevoel op, waardoor je de historische toestand op een nieuwe wijze beleeft. Bijvoorbeeld door het benadrukken van leegte.

Nationaal Monument Kamp Amersfoort, Leusden. Beeld Ossip van Duivenbode
Nationaal Monument Kamp Amersfoort, Leusden. Beeld Mike Bink

Het ontwerpteam bestond uit specialisten in architectuur, landschap en museale inrichting. Op conceptueel niveau vonden de partijen elkaar snel. Met de interdisciplinaire aanpak vloeiden de vakgebieden in elkaar over: je kunt niet zien waar de inbreng van de een begint en die van een ander ophoudt. De integraliteit leverde meerwaarde op, bijvoorbeeld op het vlak van de ruimtelijke overgangen.

De cortenstalen omheining verweert snel en verwijst naar vergankelijkheid. Op de appèlplaats vind je betonnen voetafdrukken, opgesteld in rijen.
Het museumpaviljoen bestaat uit de contrastrijke combi van metaal en spiegelend glas, symbool voor reflectie. Het onafgewerkte beton geeft de ruimte een rauwheid die past bij de thematiek.

Het gebouw heeft geen gasaansluiting. Omdat het een grotendeels ondergronds gebouw betreft hoeven er op het gebied van de energiehuishouding geen bijzondere maatregelen genomen te worden. Het gebouw is hierdoor immers al zuinig genoeg. Wel zijn er waar mogelijk in de regeltechniek maatregelen genomen, zoals een lift met regeneratievoorziening, een warmtewiel, schakeling op bewegingsmelders, etc.

Nationaal Monument Kamp Amersfoort door Inbo
Nationaal Monument Kamp Amersfoort, Leusden. Beeld Ossip van Duivenbode

Het gebouw hoort bij een groter geheel. Die omgeving verhevigt de dramatiek. De ruimtelijke vertaling van de geschiedenis was leidend, net als de authentieke elementen zoals de entree en voormalige ondertunneling, de toegangspoort, de schietbaan en het beeld de Stenen Man. De zichtlijnen naar het landschap in de omgeving, waar zich de geschiedenis voltrok, helpen daarbij.

De oorlog als historisch fenomeen inspireerde het ontwerpteam tot de verkenning van nieuwe wegen om de functie van deze herinneringslocatie duurzaam te borgen. Zij hopen een plek te hebben gecreëerd voor actuele beleving en interpretatie van de betekenis van Kamp Amersfoort. Met respect voor wat hier tijdens de bezetting gebeurde in een vorm die dat grimmige verhaal niet overstemt maar draagt.''

Meer over Inbo: