Op het terrein van de voormalige cementfabriek ENCI in Maastricht is een belangrijke mijlpaal bereikt met de officiële toekenning van vijf rijksmonumenten en achttien gemeentelijke monumenten. Deze toekenning, de grootste in Nederland in het afgelopen decennium, onderstreept het uitzonderlijke cultuurhistorische belang van de iconische gebouwen op het terrein.
Hoe kan een diepe, acht meter hoge fabriekshal die ooit is gebruikt voor drukpersen dienstdoen als modern kantoorgebouw? Voor die vraag stond Rijnboutt met de transformatie van de Pershal van het Telegraafgebouw in Amsterdam. Met respect voor het oorspronkelijke ontwerp vulde het bureau de hal in met een stalen constructie met bruggen en trappen, natuurstenen wanden en kopshouten vloeren.
Religieus erfgoed staat steeds vaker leeg. Kerkgenootschappen krimpen, vergrijzen en kunnen de zorg voor het gebouw niet meer aan. Architect en PhD-kandidaat Charlotte Ardui pleit voor geen overhaaste beslissingen. Sloop is wat haar betreft eeuwig zonde, want 'vanuit hun centrale positie in de buurt ordenen, structuren en oriënteren ze'. Met drie inspirerende voorbeelden toont ze hoe (naoorlogse) kerken een belangrijke rol op wijkniveau kunnen spelen.
Zeventien jaar geleden stuitte kunstenaar en ontdekkingsreiziger Hans Jungerius op voormalig defensieterrein Buitenplaats Koningsweg in Arnhem. 'Te koop vanwege vrede', stond er op het toegangshek. Samen met onder meer landschapsarchitect Harro de Jong maakte hij van het terrein aan de rand van de Veluwe een culturele enclave met woningen, ateliers en elf folly's. Zijn eigen folly, Behouden Huis, geeft een nieuw leven aan de ruïne van een oude kantine.
Lang waren de Hollandse Waterlinies vergeten erfgoed. Overwoekerd en vervallen blijkt het lelijkje eendje nu een schat aan culturele waarde te vertegenwoordigen met een enorme potentie. Want niet alleen de forten en kazematten zijn sinds 2021 Unesco-werelderfgoed, ook de lange strook van onbebouwde open velden hoort daarbij. Dit culturele landschap ontpopt zich geleidelijk tot een recreatieve groene zone met een florerende biodiversiteit.
Op zoek naar succesvolle voorbeelden van compacte en groene woonvormen, stuitte ik op de beroemde Siedlung Halen in het bergachtige landschap bij Bern. Een van mijn lievelingsprojecten: verdicht wonen op basis van een rationele bouwstructuur, met een simpel en goedwerkend mobiliteitssysteem, veel collectiviteit en een sterk besef van het belang van de natuur dichtbij. Met groene buitenruimtes als onderdeel van het wonen - ze koelen in de zomer, maken de lucht schoner, geven dieren een plek en daarbij is het heerlijk om groen om je heen te voelen en zien.
Niks lijkt de sloop van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid nog in de weg te staan. Het kolossale betonnen gebouw van Herman Hertzberger is net 30 jaar oud en moet nu al wijken voor een nieuw plan dat meer verkoopbare vierkante meters oplevert. De markt bepaalt het lot van dit schoolvoorbeeld van Structuralisme dat in plaats van de sloophamer een status als Rijksmonument verdient.
Het nieuwe Holocaustmuseum bevindt zich in een getransformeerde school, middenin in Amsterdam, die een cruciale rol speelde bij het wegsmokkelen van enkele honderden Joodse kinderen. Tegelijkertijd werden in de tegenovergelegen Hollandsche Schouwburg duizenden andere Joden verzameld voor deportatie. Office Winhov maakte een nieuw ontwerp voor het Holocaustmuseum in de Kweekschool en herstelde de Hollandsche Schouwburg als openbaar toegankelijke gedenkplaats.
