ARC20: Werkspoorfabriek in Utrecht - Zecc Architecten

In het Werkspoorkwartier van Utrecht bevindt zich een immense industriële loods van 175 meter lang. De fabriekshal is samen met een aantal andere gebouwen onderdeel van het oude Werkspoor. Hier werden grootschalige staalconstructies verwerkt voor weg- en waterbouw. De meeste gebouwen zijn inmiddels gesloopt, maar samen met de Werkspoorkathedraal vormt de Werkspoorfabriek de aanjager van het gebied en staat symbool voor de circulaire gebiedsontwikkeling die hier de komende jaren plaatsvindt. Zecc Architecten transformeerde de monumentale industriële loods van de Werkspoorfabriek tot duurzaam en circulair bedrijfsverzamelgebouw. Het huisvest nu een actieve community van zo'n veertig bedrijven in de creatieve maakindustrie. Van bierbrouwerij De Leckere tot 3D-printing.

Toelichting door Zecc Architecten

Flexibiliteit en ruimte

Behoud van het industriële karakter, doorzichten en de lengtewerking vormden het uitgangspunt bij het inpassen van de nieuwe functies in het gebouw. Plaatselijk is veel oppervlakte toegevoegd om op andere plekken juist zoveel mogelijk ruimtelijkheid te behouden. Er zijn spannende nieuwe ruimten gemaakt. Van grote entreeruimten tot kleine eenheden, steeds wisselend qua beleving en uitzicht. Het geheel vormt een inspirerende ontdekkingsreis voor gebruikers en bezoekers.
In de gevels zijn diverse nieuwe openingen gemaakt om het gebouw te ontsluiten, van extra daglicht te voorzien en te activeren. Grotere bedrijven zijn op de begane grond gevestigd en hebben een eigen entree gekregen. De hoofdentree is dubbelhoog en geeft een heldere hiërarchie in de gevel. Deze entree biedt toegang aan de kleinere bedrijven op verdiepingen. Via een enorme hal met grote stalen trappen bereik je de flexibel indeelbare vloervelden op de verdieping.

Duurzaam en circulair

De open vloer op de 2e en 3e verdieping is ingevuld met flexibele units van hout en glas. Samen met Sustainer Homes heeft Zecc een configuratie bedacht van een modulair bouwsysteem binnen het bestaande ritme van de lange loods. De houten bouwstenen van Sustainer Homes zijn flexibel en kunnen eenvoudig worden aangepast of herplaatst. Het systeem is 100% circulair en wordt zonder schroef- en/of lijmverbindingen in elkaar gezet. Het geheel vormt een ruimtelijke wereld met bruggetjes, trappen en doorzichten. Het ritme van de bestaande stalen spanten vormde het uitgangspunt, maar daar is een extra dimensie aan toegevoegd. Met de ingrepen in de gevels en de toegevoegde nieuwe structuur van open vloeren kan worden ingespeeld op toekomstig gebruik.

Verbinden en ontmoeten

Het doel van de renovatie van de Werkspoorfabriek was dat het gebouw van grote invloed zou zijn op het activeren van het gebied en de mensen die hier samen werken, denken, leren en maken. Daarom vormde vooral de synergie tussen ontwerp en programmering een belangrijk uitgangspunt; ruimte creëren voor de wensen en actieve inbreng van toekomstige gebruikers. Dit is gelukt, in de Werkspoorfabriek zit een scala aan bedrijven van creatieve zelfstandigen. Voorbeelden hiervan zijn het opleidingscentrum van Baars & Bloemhof en Parts On Demand, waar innovatie plaatsvindt op het gebied van 3D printen. Exploitant De Stadstuin is de drijvende kracht in het faciliteren van ontmoeting tussen alle huurders en externe bezoekers. Door gerichte programmering voor de huurders en bredere events zorgen zij voor de “software” van een stimulerende werkomgeving en kennisdeling. Om de relatie met het publiek, de historie en de omliggende wijk te versterken is het Museum van Zuilen in het gebouw gehuisvest. Ook is er een openbaar toegankelijke horeca en op de kop van het gebouw is een grote ruimte gemaakt voor diverse doeleinden: feesten, lezingen, workshops en vergaderen met fantastisch uitzicht op het Amsterdam-Rijnkanaal.
Opdrachtgever Bob Scherrenberg, Overvecht Vastgoed zegt over het project: “De Werkspoorfabriek stimuleert ondernemerschap en innovatie en is open naar de omgeving. Synergie tussen ontwerp en programmering maakt deze ambitie waar. Ruimhartige samenwerking leidt tot een ruimhartig gebouw waar naast huurders ook externen welkom zijn. Dit zorgt nu al voor prachtige dwarsverbanden en voelbare energie!”

Het gebouw werkt! Is levendig omdat het is ontworpen voor en door samenwerkende ontwerpers. Het stimuleert interactie en is flexibel in gebruik. De duurzaamheid van de constructie en de mogelijkheid tot herbestemming in de toekomst geven deze renovatie een extra dimensie. Ook is het gebouw een mooi voorbeeld om circulair bouwen onder de aandacht te brengen. Hopelijk inspireert het anderen om de stap naar een duurzame ontwikkeling te zetten.