De elementen van het ontwerp van grassodenridder_architecten vormen samen een ensemble; een samenhangend geheel vanaf de entree aan de Ruytershoveweg, door de door hoge beuken gevormde ‘kathedraal’ en een cirkelvormige ruimte, ‘het ‘sleutelgat’, tot in het Bezoekers Informatie Centrum (BIC).
Kathedraal
Tussen de grote open ruimtes van de begraafplaatsen vormen oude rijen statige beuken de binnenruimte van een natuurlijke kathedraal. In de visie van de architecten krijgt deze ‘kathedraal’ met architectonische elementen een meer concrete en beter afleesbare vorm. Een van de elementen die we toevoegen is een entreeportaal aan de Ruytershoveweg. Deze theatrale poort van Corten staal geeft het BIC een duidelijk zichtbaar adres aan de weg tussen de erevelden.
Het ‘middenschip’
In het ‘middenschip’ van de kathedraal voegen we (zonder dat de beuken worden aangetast) Corten stalen louvres toe. Op deze manier ontstaat een duidelijke middengang waardoor de bezoeker vanaf de Ruytershoveweg naar het BIC wordt geleid. De louvres geven in chronologische volgorde ‘de Slag om de Schelde’ weer aan de hand van plaats, datum en leger-eenheid (RAF, 3rd Canadian infantry division, etc.). Dit onderverdeeld in de slag aan de linker- en rechteroever van de schelde. De wandeling door het middenschip van de kathedraal biedt op deze manier een geleidelijke en ook educatieve overgang tussen de entree aan de Ruytershoveweg en het Bezoekers Informatie Centrum.
Het Bezoekers Informatie Centrum (BIC)
De beoogde locatie voor het BIC ligt achter het ‘sleutelgat’ en de ‘kathedraal’. De locatie is door het entreeportaal aan de Ruytershoveweg direct zichtbaar en ligt in het verlengde van de centrale as van het ‘middenschip’. Een voor de hand liggende rechthoekige vorm voor het BIC conflicteert met de bestaande structuur van de reeds aanwezige context. Er is dan ook gekozen om de vorm van het BIC voort te laten komen uit de cirkelvormige centrale ruimte. De cirkelvormige ruimte die gevormd wordt door de hoge beuken (het ‘sleutelgat’) heeft een cultuurhistorische waarde omdat vanaf deze plek de slachtoffers naar hun laatste rustplaats werden gebracht. De plek wordt vanwege de positie en de vorm van het BIC extra benadrukt, het gebouw ‘omarmt’ als het ware deze bijzondere plek. Vanuit deze centrale ruimte betreedt de bezoeker het BIC. De ronde gevel geeft tevens aanleiding tot het realiseren van zichtlijnen vanuit het BIC op de naastliggende erevelden en het omliggende groen. Op deze manier blijft men ook vanuit de binnenzijde van het BIC op gepaste afstand verbonden met de laatste rustplaats van de slachtoffers.
Vorm
De gebogen voorgevel van het BIC vindt zijn oorsprong in de ‘omarming’ van het ‘sleutelgat’. Deze gevel is over beide zichtlijnen gespiegeld. De drie gebogen gevels omsluiten vervolgens één grote doorlopende ruimte die via de ‘open’ hoeken visueel doorloopt in de omgeving. Er ontstaat een naar ‘buitengekeerde’ cirkel die net als het ‘sleutelgat’ een continuïteit uitdraagt. In het hart van het BIC bevindt zich een cirkelvormige ruimte waaromheen een natuurlijke rondloop ontstaat. De rondloop verbindt drie gelijkwaardige, vrij-indeelbare, ruimtes met ieder een eigen doorkijk naar het bos en de naastgelegen erevelden. De drie gelijkwaardige ruimtes zullen worden ingedeeld met de thema’s: Faces to Graves, Slag om de Schelde, CWGC en Verleden, Heden en Toekomst.
In de wanden van de kern bevinden zich alle nevenfuncties zoals toiletten, catering, berging, techniek, etc. In de kern zelf ontstaat een ruimte van bezinning, een stilteruimte. De entree van het gebouw bevindt zich achter een indrukwekkende Corten stalen schijf en wordt hierdoor aan het directe zicht onttrokken. Het robuuste ornament staat aan het ‘sleutelgat’, in het hart van de ‘kathedraal’ en draagt bij aan de markering van de plek.
Niet zichtbaar
Een belangrijk uitgangspunt voor de verschijningsvorm van het BIC is dat het gebouw eigenlijk niet aanwezig mag zijn. Dat het als het ware ‘onzichtbaar’ is in haar omgeving. ‘De schil van het gebouw is een letterlijke weerspiegeling van haar directe omgeving.’
Projectinformatie
Locatie: Ruytershoveweg, Bergen op Zoom
Programma: Bezoekers Informatie Centrum (BIC)
Opdrachtgever: Stichting Bezoekerscentrum militaire erevelden Bergen op Zoom
Architect: grassodenridder_architecten
Projectteam: Ferry den Ridder, Stefan Grasso, Joost van den Berge, Jelmer Dankers
Oppervlakte project: ca. 500 m2 bvo
Ontwerp: 2020
Realisatie: 2020-2021
3D impressies: grassodenridder_architecten
