Toelichting: Reitsema & partners architecten
Maatschappelijke en publieke functie
Twee jaar geleden verkocht het Bisdom de Sint Theresiakerk (1935) in Borne aan Erik Mijnhardt. Koper en verkoper wilden de kerk opnieuw een maatschappelijke en publieke functie geven, zodat zij haar waarde voor het dorp zou behouden. Met haar verbouwing tot gezondheidscentrum is zeker gelukt. De voormalige kerk brengt twintig verschillende zorgverleners samen onder een dak; van huisartsen tot logopedisten en van psychologen tot masseurs. “Dat de kerk zo snel deze prachtige nieuwe bestemming heeft gekregen, is zeer waardevol voor Borne”, meent Mijnhardt.
Behoud van bestaande ruimtelijke kenmerken
Het is niet de eerste keer dat een kerk wordt herbestemd tot gezondheidscentrum. Om inspiratie op te doen bezocht het bouwteam meerdere gelijksoortige projecten. “In veel gezondheidscentra is de voormalige kerk niet of nauwelijks te beleven en domineert de nieuwbouw. Wij hebben echter bij de verbouwing nadrukkelijk ingezet op het behoud van de bestaande ruimtelijke kenmerken”, licht Theo Reitsema van Reitsema & partners zijn aanpak toe. Het laatste ontwerp van de kerk is van architect W.A.M. Te Riele. De oorspronkelijke architectuur wordt gekenmerkt door een neogotische stijl, fraaie bakstenen ribgewelven en prominente raampartijen.
Maximale kerkelijke ervaring
Centraal in de kerk bevindt zich een binnenplein dat op de eerste verdieping eindigt als multifunctioneel podium. Het plein vormt een buffer tussen binnen en buiten waaraan over drie verdiepingen de praktijken zich presenteren. Hier kun je bij het oude doopvont wachten op je afspraak of een recept ophalen bij de service apotheek. Op het plein is de ruimtelijke ervaring van de kerk maximaal, doordat de oude gewelven niet zijn geïsoleerd. Tegelijkertijd levert het niet geklimatiseerde plein een grote energetische besparing op. Het verwarmen van de enorme ruimte zou immers veel energie vragen.
Lichtgewicht, gewapend polystyreenwanden
De nieuwe praktijkruimtes daarentegen zijn hoogwaardig geïsoleerd. Ze zijn opgebouwd uit lichtgewicht, gewapend polystyreenwanden voorzien van spuitbeton. Hoewel het systeem al 35 jaar wordt toegepast in vele delen van de wereld, is het in Nederland relatief nieuw. Reitsema: “De opdrachtgever en de projectleider droegen het - voor ons onbekende - bouwsysteem aan. Het bleek ideaal voor deze verbouwing te zijn. De polystyreenwanden kunnen op maat worden gemaakt, waardoor zelfs aansluitingen op ornamentale details goed zijn gelukt. Dankzij het systeem hebben we de architectuur kunnen maken die we voor ogen hadden.”
Hoogwaardige afwerking
De nieuwe binnengevels aan het plein sluiten aan op de bestaande ruimtelijke ritmiek van de kerk. Doordat ze volledig wit zijn gestuukt, leiden ze de aandacht niet af van de oorspronkelijke architectuur en ontstaat een rustig beeld met een tijdloze uitstraling. Dit wordt versterkt door de gietvloer en de licht messingkleurige kozijnen. Mijnhardt: “Wij hebben bewust gekozen voor een hoogwaardige afwerking, zowel in materiaalkeuze als in detaillering. Hiermee doen we recht aan de oorspronkelijke architectuur, maar ook aan de nieuwe functie van de kerk.”
Bouwen zonder hoofdaannemer
De verbouwing is in twee jaar zonder hoofdaannemer uitgevoerd. Elke leverancier en onderaannemer werkte rechtstreeks voor de opdrachtgever. Hierdoor kon het bouwteam in een laat stadium nog invloed uitoefen op bepaalde keuzes. “Omdat de herbestemming een complexe opgave was, was een goede communicatie tussen de diverse partijen essentieel. Dankzij de korte communicatielijnen waren we instaat de beoogde kwaliteit te realiseren”, aldus Cor Engberink van Key2 Bouwmanagement. Het resultaat is een schitterende verbouwing vol met inventieve oplossingen die ervoor zorgen dat de kerkelijk allure niet alleen is behouden, maar ook is versterkt.
