Het nieuwe Mons Memorial Museum is gesitueerd op het grondgebied van een industrieel monument, de ‘Machine-à-eau. Twee uitbreidingen aan weerszijden van het monument waarderen de oudbouw op tot hart van het nieuwe programma, compleet met entree. Met dit gebaar wilden de architecten een nieuwe betekenis geven aan dit gebouw dat een belangrijk keerpunt betekende in de ontwikkeling van Bergen (oftewel Mons) in de 19e eeuw. In deze periode werden de oude stadswallen afgebroken om plaats te maken voor stadsuitbreidingen in de vorm van een station, een ziekenhuis, gevangenis, scholen en industriële gebouwen. Voor Bergen betekende dit een aansluiting in de vaart der volkeren, die uiteindelijk zou uitmonden in de twee wereldoorlogen.
Monument als schakel
De belangrijke les die hieruit getrokken kan worden – namelijk dat vooruitgang en agressie vaak hand in hand gaan, is door de architecten als uitgangspunt voor de ordening van het programma genomen. Het monument is de schakel tussen de twee gebouwdelen aan weerszijden. Een tweede motief in de architectuur is stedenbouwkundig van aard. De directe omgeving van de Machine-à-eau was jarenlang een rommelig geheel nadat het gebouw zijn primaire functie verloor. Door een nieuwe langgerekte gevel richting de Boulevard Dolez te realiseren, is een nieuwe, evenwichtige compositie gecreëerd.
Overstek
De architecten hebben in het bestaande deel getracht de transparantie en openheid te maximaliseren. Dit benadrukt de periode van vrede en vooruitgang waarin dit monument het levenslicht zag. De nieuwbouw is aan de linkerzijde voor een groot deel opgetild door middel van een flink overstek. Hiermee willen de architecten symbolisch laten zien dat het mechanisme dat ten grondslag ligt aan de vrede onderhevig is aan een wankel evenwicht. Vanuit het monument neemt een hellingbaan de bezoeker voorzichtig mee naar de expositieruimtes, die met hun geslotenheid en dosering van natuurlijk licht een sfeer van introspectie teweegbrengen.
Reflectie
Onder het overstek is een gedenkplek aangelegd voor mensen die hun bezoek willen afsluiten met een moment van reflectie.
