Henk Hartzema. Beeld Hanna Veltman

Alwetende mastermind of gevelregisseur?

'Een Nederlandse Open Oproep is prima mogelijk', zei Francesco Veenstra op 29 augustus tijdens een debat over de aanbestedingsmethodiek. Dus, waar blijft hij? Ik was niet de enige in de zaal die zich dat licht verontwaardigd afvroeg. Een kwestie van makkelijker gezegd dan gedaan, leerde ik toen ik mij in de voors en tegens ging verdiepen.

Bibliotheek Predikheren in Mechelen, gerealiseerd vanuit de Open Oproep, ontworpen door HildundK en Korteknie Stuhlmacher Architecten. Beeld Stijn Bollaert

Waar blijft de Nederlandse Open Oproep? 'Deze discussie gaat niet om het belang van de architect'

Vraag een willekeurige architect naar de Nederlandse aanbestedingscultuur en hij legt hoofdschuddend uit hoe de procedure goede architectuur in de weg zit. Sommigen verwijzen naar België. Dáár snappen ze het, want door de Open Oproep worden architecten gekozen op basis van visie, potentie en expertise in plaats van een afvinklijst. Waarom krijgt dit felbegeerde alternatief geen voet aan de grond in Nederland?

Het eerste huis van Henk Stadens en Jop Voorn. Beeld Jeroen Musch

Het eerste huis van Henk Stadens en Jop Voorn: een aanbouw met een esdoorn in de hoofdrol

Het piepkleine Garnwerd telt 340 inwoners maar ook 24 rijksmonumenten. Het huis van architecten Henk Stadens en Jop Voorn is daar een van. Sinds de jaren vijftig was er niets meer aan het jarendertigarbeidershuisje gedaan. Stadens en Voorn namen de handschoen op: ze ontwierpen een smalle, diepe aanbouw met een knik die je niet ziet vanaf de weg. Hun inspiratiebronnen: Adolf Loos, Herman Hertzberger en een oude esdoorn.

V.l.n.r. Boek Soft Power, Architectuurkaart Modern Amsterdam, het Klokhuis in Almere en de Poäng fauteuil door IKEA

10 architectonisch verantwoorde cadeaus voor de feestdagen

Ben je klaar met het uitzoeken van de zoveelste tekenpen? Of zie je door de bomen het bos niet meer in de overvloed aan recent verschenen architectuurboeken? Geen stress! De redactie stelt traditiegetrouw een lijst samen van tien cadeautips voor de Sint of voor onder de kerstboom. Van een eenpersoonstheepot en een papieren vloerlamp tot een boek dat Almere poneert als dé architectuurstad van Nederland.

Branimir Medic. Beeld Peter van Aalst

Branimir Medic van Architekten Cie.: 'Architecten moeten weer ingenieurs worden'

De architect verliest zijn positie, zegt Branimir Medic. Tenminste, dat is zijn ervaring. Hij is sinds 1998 partner bij de Architekten Cie., een architectenbureau dat is opgedeeld in vier bedrijven, met onder andere een tekenbureau en adviseringstak. Met deze aanpak probeert het bureau relevant richting opdrachtgevers te blijven. Maar is dat voldoende? 'Ze moeten weer vertrouwen in architecten krijgen.'

Ontwerpschets van Pieter Bedaux voor een woonhuis in Aerdenhout. Beeld Pieter Bedaux

Pieter Bedaux toont wat zijn hand en hoofd doen als Alvar Aalto over zijn schouder meekijkt

Iedere architect draagt een denkbeeldige groep ontwerpers met zich mee die hij of zij in de loop der jaren heeft leren kennen. Als raadgever, een geweten en ballotagecommissie voor ideeën.

Beeld Judith Montens

De methode 'Mevrouw Meijer': hoe oude schoolgebouwen een tweede leven krijgen

Van de 10.000 scholen in Nederland zijn er zo'n 5000 de komende jaren boekhoudkundig afgeschreven. Door gebrek aan tijd, budget en expertise betrekken veel gemeentes en schoolbesturen adviesbureaus die vaak aansturen op nieuwbouw. Mevrouw Meijer werkt al zestien jaar aan een alternatief: door het bestaande potentieel te benutten én met de inzet van jonge architecten. Nu is het moment om deze aanpak op te schalen.

Collegezalengebouw. Beeld Stijn Bollaert

Renovatie Collegezalengebouw door Civic Architects laat 'ufo' na 50 jaar landen

Het Collegezalengebouw op het Leiden Bio Science Park is altijd al een markante aandachtstrekker geweest. De rondvormige betonnen structuur lijkt op een buitenaards object dat in de jaren zeventig middenin de campus landde. Na een renovatie door Civic Architects opent het gebouw zich door een tweede gevel en een betonnen trap die als verwelkomend gebaar uitrolt naar het vernieuwde campusplein.

Beeld David Meulenbeld

Hou op met moddertaal! En ontwerp ook geen 'transparante plinten' meer

Architecten gebruiken volgens Ariadne Onclin en Michelle Gulickx veel onduidelijke termen. Dat leidt tot verwarring en loze beloftes. Ariadne ziet bijvoorbeeld dat 'transparante plinten' al te vaak verworden tot meterslange gevels vol plakfolie. Michelle pleit voor verandering: stop met moddertaal, maar gebruik heldere, toegankelijke taal die het ambacht verdient.

Met de sloop van Carel Weebers Pompenburg toont Rotterdam zich als stad van hypocriet woonbeleid

Met de sloop van Carel Weebers Pompenburg toont Rotterdam zich als stad van hypocriet woonbeleid

In de jaren zeventig leidde het sociale woonbeleid van Rotterdam tot stoere daden. Zo werd aan het Hofplein de Pompenburgflat gebouwd, naar ontwerp van architect en rasprovocateur Carel Weeber, als tegenhanger van de verrezen kantoortorens die door het sociaaldemocratische stadsbestuur 'erecties van het grootkapitaal' werden genoemd. Weebers 'anti-erectie' van 226 woningen werd een liggend bouwvolume dat zich in één vloeiende beweging langs de contouren van de kavel uitstrekt en de stad lijkt toe te roepen: 'Kom maar op, wie doet me wat?'

De tijd is rijp voor architectonische geïnspireerde cultuurprotestbezettingstentenkampen

De tijd is rijp voor architectonische geïnspireerde cultuurprotestbezettingstentenkampen

Nederlanders zijn uitblinkers in beeld, niet in inhoud. Wereldberoemd zijn de middeleeuwse schilderwerken en de verkochte televisieformats die overal ter wereld het beeld bepalen. En of je het horen wilt of niet: onder beeldcultuur valt ook architectuur. Dat bleek bij het tentenkamp dat werd opgezet op het terrein van de Universiteit van Amsterdam, om aandacht te vragen voor de situatie in Gaza. Niet de schreeuw om aandacht beheerste het beeld, maar het vernielen van spullen van de universiteit.

Klimaatadaptief bouwen? Leer van de Nederlands-Indische tropenhuizen!

Klimaatadaptief bouwen? Leer van de Nederlands-Indische tropenhuizen!

Ik werd laatst op een website van een bekend kledingmerk verleid een linnen broek en overhemd te kopen. Ze zagen er goed uit, maar vooral viel ik voor de opgesomde materiaalspecifieke kwaliteiten van linnen, zoals de luchtigheid en het vochtabsorberend vermogen. Nederlandse zomers worden immers steeds tropischer, dus is het logisch dat mijn garderobe zich hieraan aanpast. Ook ben ik gevoelig voor het feit dat linnen jarenlang meegaat en dat vlas, waar linnen van wordt gemaakt, veel minder water en meststoffen nodig heeft dan katoen.

Ariadne Onclin en Michelle Gulickx. Beeld David Meulenbeld

De vergeten waarde van architectuur. Oftewel: laat niet de BNA maar de Neprom bellen met Mona Keijzer

Waarom voelen veel gebouwen in nieuwe buurten zo identiteitsloos? Ligt het aan het woud van voorschriften en regels waar ontwerpers mee te maken krijgen, vraagt Ariadne Onclin zich af. Michelle Gulickx vermoedt dat de huidige wijze van aanbesteden de boosdoener is. Ze pleit voor een nieuwe aanbestedingscultuur, net als vele anderen - maar dan wel mét de opdrachtgevers aan tafel.