'Een Nederlandse Open Oproep is prima mogelijk', zei Francesco Veenstra op 29 augustus tijdens een debat over de aanbestedingsmethodiek. Dus, waar blijft hij? Ik was niet de enige in de zaal die zich dat licht verontwaardigd afvroeg. Een kwestie van makkelijker gezegd dan gedaan, leerde ik toen ik mij in de voors en tegens ging verdiepen.
'Er staan in Nederland veel slecht ontworpen woningen. Zoveel dat we eraan gewend zijn geraakt. Maar efficiënt zijn ze vaak niet,' aldus Vastgoedman van het Jaar Mark Kuijpers in een interview met Vastgoedmarkt.
De KB nationale bibliotheek in Den Haag stond in 2020 nog op de lijst voor sloop. In de toenmalige ontwikkelvisie voor Den Haag Centraal was voor het verouderde gebouw geen plek meer. Daar lijkt verandering in te komen. 'De intentie tot hergebruik is er', zegt Tim de Boer, fractievertegenwoordiger Haagse Stadspartij. Maar naar het ontwerp van de verbouwing blijft het gissen.
Alle prachtige renders met florerende planten, struiken en bomen op de veertiende verdieping ten spijt, veel 'groene' architectuur kost de samenleving meer dan het opbrengt. Zo hebben gebouwen met bomen op verdiepingen, zoals de Trudo Toren en Wonderwoods, een klimaatprijs. Dit vanwege de extra hoeveelheid CO2 die ze uitstoten om al dat groen op hoogte constructief mogelijk te maken. Daarbij is groen uiteindelijk het best af met 'de voetjes in de grond'.
Vraag een willekeurige architect naar de Nederlandse aanbestedingscultuur en hij legt hoofdschuddend uit hoe de procedure goede architectuur in de weg zit. Sommigen verwijzen naar België. Dáár snappen ze het, want door de Open Oproep worden architecten gekozen op basis van visie, potentie en expertise in plaats van een afvinklijst. Waarom krijgt dit felbegeerde alternatief geen voet aan de grond in Nederland?
Het piepkleine Garnwerd telt 340 inwoners maar ook 24 rijksmonumenten. Het huis van architecten Henk Stadens en Jop Voorn is daar een van. Sinds de jaren vijftig was er niets meer aan het jarendertigarbeidershuisje gedaan. Stadens en Voorn namen de handschoen op: ze ontwierpen een smalle, diepe aanbouw met een knik die je niet ziet vanaf de weg. Hun inspiratiebronnen: Adolf Loos, Herman Hertzberger en een oude esdoorn.
Ben je klaar met het uitzoeken van de zoveelste tekenpen? Of zie je door de bomen het bos niet meer in de overvloed aan recent verschenen architectuurboeken? Geen stress! De redactie stelt traditiegetrouw een lijst samen van tien cadeautips voor de Sint of voor onder de kerstboom. Van een eenpersoonstheepot en een papieren vloerlamp tot een boek dat Almere poneert als dé architectuurstad van Nederland.
De architect verliest zijn positie, zegt Branimir Medic. Tenminste, dat is zijn ervaring. Hij is sinds 1998 partner bij de Architekten Cie., een architectenbureau dat is opgedeeld in vier bedrijven, met onder andere een tekenbureau en adviseringstak. Met deze aanpak probeert het bureau relevant richting opdrachtgevers te blijven. Maar is dat voldoende? 'Ze moeten weer vertrouwen in architecten krijgen.'
Iedere architect draagt een denkbeeldige groep ontwerpers met zich mee die hij of zij in de loop der jaren heeft leren kennen. Als raadgever, een geweten en ballotagecommissie voor ideeën.
Van de 10.000 scholen in Nederland zijn er zo'n 5000 de komende jaren boekhoudkundig afgeschreven. Door gebrek aan tijd, budget en expertise betrekken veel gemeentes en schoolbesturen adviesbureaus die vaak aansturen op nieuwbouw. Mevrouw Meijer werkt al zestien jaar aan een alternatief: door het bestaande potentieel te benutten én met de inzet van jonge architecten. Nu is het moment om deze aanpak op te schalen.
Het Collegezalengebouw op het Leiden Bio Science Park is altijd al een markante aandachtstrekker geweest. De rondvormige betonnen structuur lijkt op een buitenaards object dat in de jaren zeventig middenin de campus landde. Na een renovatie door Civic Architects opent het gebouw zich door een tweede gevel en een betonnen trap die als verwelkomend gebaar uitrolt naar het vernieuwde campusplein.
Architecten gebruiken volgens Ariadne Onclin en Michelle Gulickx veel onduidelijke termen. Dat leidt tot verwarring en loze beloftes. Ariadne ziet bijvoorbeeld dat 'transparante plinten' al te vaak verworden tot meterslange gevels vol plakfolie. Michelle pleit voor verandering: stop met moddertaal, maar gebruik heldere, toegankelijke taal die het ambacht verdient.
Aan de Statenjachtstraat is een nieuwbouwproject opgeleverd dat 53 extra sociale huurappartementen voor zelfstandige senioren heeft gerealiseerd.
Een oud-Hollands woonhuis uit 1908, ontworpen door H.J.A. Hissink, en de naastgelegen werkplaats zijn grondig verbouwd. Het woonhuis, met een vierkante plattegrond van negen bij negen meter, heeft een hooggelegen begane grond en een verdieping met kruisvormige kapspanten. De indeling werd in de jaren zeventig gewijzigd, waardoor veel authentieke details verloren gingen. De recente verbouwing herstelt enkele oorspronkelijke karakteristieken en borduurt voort op de situatie van vijftig jaar geleden.
In de jaren zeventig leidde het sociale woonbeleid van Rotterdam tot stoere daden. Zo werd aan het Hofplein de Pompenburgflat gebouwd, naar ontwerp van architect en rasprovocateur Carel Weeber, als tegenhanger van de verrezen kantoortorens die door het sociaaldemocratische stadsbestuur 'erecties van het grootkapitaal' werden genoemd. Weebers 'anti-erectie' van 226 woningen werd een liggend bouwvolume dat zich in één vloeiende beweging langs de contouren van de kavel uitstrekt en de stad lijkt toe te roepen: 'Kom maar op, wie doet me wat?'
Nederlanders zijn uitblinkers in beeld, niet in inhoud. Wereldberoemd zijn de middeleeuwse schilderwerken en de verkochte televisieformats die overal ter wereld het beeld bepalen. En of je het horen wilt of niet: onder beeldcultuur valt ook architectuur. Dat bleek bij het tentenkamp dat werd opgezet op het terrein van de Universiteit van Amsterdam, om aandacht te vragen voor de situatie in Gaza. Niet de schreeuw om aandacht beheerste het beeld, maar het vernielen van spullen van de universiteit.
Ik werd laatst op een website van een bekend kledingmerk verleid een linnen broek en overhemd te kopen. Ze zagen er goed uit, maar vooral viel ik voor de opgesomde materiaalspecifieke kwaliteiten van linnen, zoals de luchtigheid en het vochtabsorberend vermogen. Nederlandse zomers worden immers steeds tropischer, dus is het logisch dat mijn garderobe zich hieraan aanpast. Ook ben ik gevoelig voor het feit dat linnen jarenlang meegaat en dat vlas, waar linnen van wordt gemaakt, veel minder water en meststoffen nodig heeft dan katoen.
Waarom voelen veel gebouwen in nieuwe buurten zo identiteitsloos? Ligt het aan het woud van voorschriften en regels waar ontwerpers mee te maken krijgen, vraagt Ariadne Onclin zich af. Michelle Gulickx vermoedt dat de huidige wijze van aanbesteden de boosdoener is. Ze pleit voor een nieuwe aanbestedingscultuur, net als vele anderen - maar dan wel mét de opdrachtgevers aan tafel.
Veel bestaande kelders en souterrains zijn niet berekend op het toenemend aantal extreme buien als gevolg van klimaatverandering. Bij de bouw van een nieuwe kelder kan een goed ontwerp en een juiste plaatsing veel ellende voorkomen, betoogt directeur Rick van Es van Kelderwaterdicht.nl.
De binnenstad van 's-Hertogenbosch heeft er een nieuwe blikvanger bij: project Amadeiro. Wat ooit begon als de oude KPN-telefooncentrale, is nu getransformeerd tot een eigentijds stadsdeel én winnaar van de publieksprijs.
