Sjoerd Soeters kwam met John Habraken, Morris Lapidus en Robert Venturi op de proppen en Kees Kaan met Carel Weeber, maar Marjolein van Eig kwam met een minder iconische architect, ze vertelde over Hans van der Heijden. Alle drie spraken ze hierover in onze tweewekelijkse podcast 'Over Architectuur Gesproken'. Om onze gasten in te leiden hebben we een nieuwe rubriek in het leven geroepen: De Leermeester.
Afgelopen maanden heb ik, in teken van onze komende printuitgave rond 'schoonheid in architectuur', diverse particuliere woningen bezocht in Vlaanderen. Er viel me een gemeenschappelijke deler op: de zoektocht naar de essentie van ruimte.
Er zijn al AI-modellen die verkavelingen en massastudies genereren die allemaal uit kunnen. Als je even verder doordenkt, kom je uit bij het doembeeld van de architect als plaatjes- en praatjesmaker om de stakeholders te overtuigen. Hoe realistisch is dit?
Het is bijna zover, binnenkort stopt na 51 jaar mijn werkzame leven. Van die 51 jaar heb ik meer dan 40 jaar doorgebracht op de redacties van onder andere de Architect, Detail in Architectuur, Architectuur en BOUWEN en het weekblad pt/aktueel, later polytechnisch weekblad.
Architectuur begint met het maken van ruimte. In klassieke zin was dit de ruimte opgesloten tussen muren, vloer en dak, het Engelse 'room'. In de twintigste eeuw bevrijdt de architectuur zich van deze omsloten ruimte en ontstaat een spel van schijven en vlakken, de beweeglijke ruimte, het Engelse 'space'.
Daglicht en uitzicht zijn misschien wel de belangrijkste ontwerptools voor een architect die een woning ontwerpt. Het voelen van de seizoenen in huis of de lichtinval in de ruimte op de eerste zonnige dag na een donkere periode is iets heerlijks en daarmee onontbeerlijk. Tegelijk is het niet altijd makkelijk om licht, lucht en ruimte in de woningbouw een plek te geven nu verdichten hoog op de agenda staat.
Spectaculair was het moment waarop ik de natte kleibrei mengde met droge hennepvezels van de dierengroothandel. Nadat ik was uitgehoest van de stofwolk begonnen de vezels het vocht uit de kleimassa op te nemen. Wat eerst nog op een natte koeienvlaai leek, veranderde in een plakkerig, stevig deeg dat de basis vormde voor een unieke kleisteen, prachtig van kleur en textuur.
Nadat iedereen op studiereis naar Zwitserland is geweest om het wonder van moderne wooncoöperatieven als Kalkbreite te bekijken, was het eindelijk mijn tijd. Met een gezelschap van landschapsarchitecten en stedenbouwers bezocht ik Bazel en Zürich. Gebouwen zijn daar geen optelsom van programma's van eisen, maar scoren sterk op - ik krijg het woord amper uit mijn toetsenbord - integraliteit. Hier wordt verdicht door opdrachtgeverschap dat niet alleen maar neemt, maar de stad ook iets teruggeeft.
Bij het zien van de plattegronden van het sociale woongebouw in Dijon door de Franse architect Sophie Delhay, dacht ik terug aan een diner in Berlijn bij vrienden thuis. Wat we aten weet ik niet meer, maar de ruimte met de lange tafel waar we aan zaten herinner ik me goed. Er waren geen ramen, maar wel veel deuren die op de ruimte uitkwamen. Door de deuropeningen zag ik de kamers die erachter lagen en soms kon ik door die kamers heen naar buiten kijken. We zaten in de hal.
Iedere architect draagt een denkbeeldige groep ontwerpers met zich mee die hij of zij in de loop der jaren heeft leren kennen. Als raadgever, een geweten en ballotagecommissie voor ideeën.
